20ºC’de belirli hacimdeki yağın ağırlığının aynı sıcaklık ve hacimdeki suyun ağırlığına oranı özgül ağırlık olarak tanımlanmaktadır. Genel olarak yağlara özgü fiziksel bir parametredir. Yağların ortalama özgül ağırlık değerleri bellidir ve bu şekilde bir analizle yağın özellikleri hakkında bilgi sahibi olunabilir. Tanımdan da anlaşılabileceği gibi özgül ağırlık, iki ağırlığın bir birine oranı olması nedeniyle birimsiz bir özelliktir. Piknometre özgül ağırlık tayininde kullanılan ve hacmi kesin olarak belli olan cam malzemelerdir. Analizde tartım temel işlem olduğu için piknometrelerin temizliği özel bir öneme sahiptir. Genel olarak cam malzemelerin temizliğinde fazlaca kullanılan bir yöntem kromik asit muamalesidir. Kromik asit ile ticari derişik sülfirik asidin karışımından meydana gelen bu karışımın kuvvetli oksitleme ve çözme gücü bulunmaktadır. Hazırlanışı oldukça basit olup şöyledir: yaklaşık 5 g sodyum dikromat 250 ml’lik bir beherde 5 ml su içinde çözülür ve o üzerine sürekli karıştırılarak 100 ml derişik ticari sülfirik asit yavaşça ilave edilir. 70-80 C’ye o yükselen sıcaklığın 40 C’ye kadar soğuması beklenir ve hazırlanan çözelti cam kapaklı bir şişeye aktarılır. Deneyin gerçekleştirilebilmesi için piknometre, hassas terazi ve soğutmalı su banyosuna gereksinim vardır. Öncelikli olarak piknometreler iyice yıkanıp kurutulduktan sonra 20 ºC’de daraları alınır. Daha sonra piknometrelere hava kabarcığı kalmayacak şekilde 15-18 ºC’deki saf su doldurulur ve kapakları kapatılır. Kapakları kapatıldıktan sonra piknometre hacmini aşan kısım kapağın kılcal hattından dışarı taşacaktır. Daha sonra sıcaklığı sabitlenmiş bir su banyosunda (20 oC) yaklaşık 30 dakika süreyle boğazlarına kadar suya batmış vaziyette bekletilir. İşlem sonunda piknometre yüzeyi iyice kurulanmalıdır. Kurulama sonrasında tartım yapılır ve kaydedilir. Aynı işlemler aynı piknometrede bir de özgül ağırlığı belirlenecek olan sıvı yağ için yapılır. Tartım sonuçları not edilir. Aşağıdaki formül vasıtasıyla sıvı yağın özgül ağırlık değeri belirlenir. Özgül ağırlık = (yağ + piknometre darası (g))-(piknometre darası) (su + piknometre darası (g))-(piknometre darası) Bitkisel sıvı yağların özgül ağırlıkları 0,910-0,930 arasında değişmektedir. Mineral yağların özgül ağırlıkları 0,850-0,920 arasında değişirken, reçine yağlarının özgül ağırlıkları 0,960-1,000 arasındadır. Bitkisel sıvı yağlar içerisinde yalnızca hint yağının özgül ağırlığı diğerlerinden oldukça yüksektir (0,950-0,970). Bu nedenlerden ötürü özgül ağırlık belirtmesi yağların kaynağı hakkında yaklaşık bir fikir edinmek için yapılmaktadır. Yemeklik Yağ Teknolojisi Uygulama Dersi Modül-2 Araş. Gör. Safa KARAMAN

…