Veteriner Hekimlikte Kullanılan Tıbbi Bitkiler

Güzelavratotu (Atropa belladona L.)

Diğer isimler: Belladonotu.

Dağılım: Ülkemizde yaygın şekilde (Kırklareli, Abant, Balıkesir-Alaçam ormanları, Sinop-Ayancık ormanları, Trabzon-Zigana dağları, Artvin, Adana-Toros etekleri, Hatay-Nur dağları) bulunur.

Anabileşenler: Kök, yaprak ve meyvelerde alkaloidler (atropin, hiyosiyamin) bulunur.

Kullanılması: Bitki spazm çözücü (özellikle sindirim kanalı, safra yolları), solunum yollarını açıcı, terlemeyi ve sürgün önleyici olarak kullanılır.

Hakikikekik (Thymus vulgaris L.)

Dağılım: Ülkemizde birçok yerde yetişir.

Kullanılan kısım: Çiçekli-yapraklı dalları ve yağı kullanılır.

Anabileşeni: Yağın önemi bir kısmını timol (%30-35).

Etki: Antiseptik (bakteri, mantar, virüs), anthelmintik, balgam söktürücü, yatıştırıcı, solunumu uyarıcı, yangı önleyici ve spazm çözücü etkileri vardır.
Kullanılması: Kekik yağını yara antisepsisi için püskürtülerek kullanılır; ayrıca safra artırıcı ve kronik üst solunum yolları hastalıklarında kullanılır

Haşhaş (Papaver somniferum L.)

Aile: Haşhaşgiller (Papaveraceae).

Dağılım: Ülkemizde, başta Afyon çevresi olmak üzere, birçok yerde yetiştirilir.

Anabileşenler: Alkaloidlerin %4-21’ini morfin, %0.8-2.5’ini kodein, %0.5-2’sini tebain, %0.5-2’sini papaverin, %4-8’ini noskapin, %0.1-2’sini narsein oluşturur.

Etki: Ağrı kesici, uyuşturucu, yatıştırıcı, sürgün önleyici, spazm çözücü ve öksürük dindirici etkileri vardır.

Hatmi (Althaea officinalis L.)

Diğer ismi: Şifalıkök, Tıbbikök.

Aile: Ebegümecigiller (Malvaceae).

Tanım: Yıllık, otsu bir bitkidir.

Anabileşen: Yaprak ve köklerinde müsilaj bulunur.

Etki: Yumuşatıcı, immun sistemi uyarıcı, besleyici ve idrar söktürücü etkilidir.

Hayatağacı (Thuja occidentalis L.)

Kullanılan kısım: Yaprakları ve ince dalları kullanılır.

Anabileşen: Yapraklarda % 4’e yakın thujon (uçucu yağ) bulunur.

Etki: Thujon son derece irkiltici ve hücre zehiri etkilidir; bakterilere ve iç parazitlere yönelik etkisi vardır. Spazm yapıcıdır ve uterus hareketlerini artırır.

Kullanılması: Thujon özütleri gebelik önleyici ve istenmeyen gebeliklerin sonlandırılması için kullanılmaktadır.

Hayıt (Vitex agnus-castus L.)

Dağılım: Ege ve Akdeniz bölgesinde bulunur.
Kullanılan kısım: İnce dalları ve meyveleri kullanılır.
Anabileşenler: Glikozid (aukubin) ve uçucu yağ (diterpen) bulunur.
Etki: Prolaktin salgılanmasını engeller.
Kullanılması: östrus düzensizliklerinde, ağrılarında ve afrodizyak olarak kullanılır.

Hidrastis (Hydrastis canadensis L.)

Dağılım: Kuzey Amerika ve Kanada’da bulunur.

Kullanılan kısım: Kök ve yumruları kullanılır.

Anabileşen: % 3-4 hidrastin alkaloidi bulunur.
Etki: Hidrastin damar daraltarak kanamayı engeller. Ayrıca antibakteriyel (Staph. ve Strep. türleri), antiprotozoer, anthelmintik etkilidir. İmmunsistemi de güçlendirir.

Kullanılması: damar daraltıcı, otitis, konjunktivitis, vajinitis, sinuzitis, derideki bakteriyel ve mantar hastalıklarında kullanılır

Hintbaklası (Ricinus communis L.)

Diğer isimler: Hintyağı.

Dağılım: Ülkemizde Adana, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Malatya, Elazığ gibi yörelerde rastlanır.

Kullanılan kısım: Tohumları, tohumlarının sıkılması ile elde edilen yağı kullanılır.

Anabileşen: Risin (alkaloid)

Etki: Sürgüt ve sindirim kanalını yumuşatıcı etkilidir.

Kullanılması: Hintyağı sürgüt olarak kullanılır

Hünnap (Zizyphus jujuba Mill.)

Dağılım: Batı ve Güney Anadolu

Kullanılan kısım: Olgun meyveleri kullanılır.

Anabileşenler: Saponinler, glikozidler, vitaminler (A, B2, C), şeker, tanen ve müsilaj vardır.

Kullanılması: Yatıştırıcı, tranklizan, uyku bozukluklarında kullanılır.

Etkileşme: Yatıştırıcı ve uyku ilaçları ile aynı yönde etkileşme yapabilir.

…