TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI

Antalya Halk Sağlığı Müdürlüğü
Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Programlar Şubesi

TUZ NEDİR?

Kimyasal formülü NaCl2 (sodyum klorür) dür.

Sofra tuzu; doğrudan tüketiciye sunulan, ince toz haline getirilmiş, iyotla zenginleştirilmiş, rafine edilmiş veya edilmemiş yemeklik tuzlardır. 25-40 mg/kg potasyum iyodat katılması zorunludur.

Deniz tuzu Rafine edilmemiş, doğal mineral zenginliğini koruyan tuzdur.

Gıda sanayi tuzu; gıda sanayinde kullanılan yemeklik tuzlardır. İyot eklenmesi zorunlu değildir.

TUZUN BİLEŞENİ

1 gramında 400 mg Na(sodyum) 600 mg Cl2 (klorür) bulunur.
1 çay kaşığında 5,75 gram tuz “ “ “ 2300 mg Na Güvenli Na ihtiyacı 1500-2400 mg’dır

Etiketteki sodyum(sembolü na) miktarı 2,5 ile çarpılarak alınan tuz miktarı saptanabilir. Günlük tuz tüketimi 1 çay kaşığını(5gr) geçmemeli. Kalp hastaları için bu miktar ¾ çay kaşığıdır.

VÜCUDUMUZDA SODYUM (Na):

%60’ı hücre dışı sıvı
%30-40’ı kemik kristallerinin yüzeyi
%10’u plazma(kan), sinir ve kas dokusu

TUZUN VÜCUDUMUZDAKİ İŞLEVLERİ

Vücutta elektrik akımını iletir. Sinir-kas çalışmasında elektro-kimyasal uyarıları sinir hücresi boyunca taşıyarak uyarının kasa iletilmesini sağlar.
Hücre içi ve dışı sıvıların dengesini sağlar.(sodyum-potasyum dengesi)
Sıvı dengesini sağlar.(damarlarda sıvı hareketi) Sodyum karbonhidratın basit yapıtaşı glikozun emiliminde yardımcı olmaktadır.

TUZUN BESİN SAKLAMADAKİ YERİ

Antiseptik Besin nemi↓ Bakteri aktivitesi ↓
Besin içindeki suyu çeker Bakteri ve çürümeye yol açan enzim aktivitesi durur.
Sebzeler tuzlu suda mayalanma olmaz korur.
Ekmeklere kendine has doku verilmesinde (ör: mayalı ekmekler)
SAĞLIKLI OLMAK İÇİN GÜNDE EN FAZLA 5 GRAM (1 ÇAY KAŞIĞI)TUZ YETERLİDİR ! ¼ ÇAY KAŞIĞI TUZ İYOT İHTİYACIMIZI KARŞILAMAK İÇİN YETERLİDİR.
GÜNLÜK ALINAN TUZUN KAYNAĞI
GIDA ENDÜSTİRİSİ YÜKSEK TUZLU ÜRETİLMİŞ BESİNLER
AŞIRI TUZ TÜKETİMİNE BAĞLI
Hipertansiyon
Felç
Kardiyovasküler hastalıklar
(Kalp yetmezliği, kalp krizi, damar sertliği)
Kronik böbrek
hastalıkları/yetmezliği
Böbrek taşı
Osteoporoz
Gastrit, Mide Kanseri
Pankreas hastalıkları
Obezite

HİPERTANSİYON TEDAVİSİ

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği 2004
Hipertansiyon Prevalansı
Hipertansiyonun Farkında Olanlar
Hipertansiflerde Diabetes Mellitus
Hipertansiflerde Açlık Kan Şekeri Yüksekliği
2008 SaltTURK Çalışmasına Göre
Ülkemizde günlük tuz tüketimi
ortalama 18 mg/gün
Akdeniz bölgesi günlük tuz tüketimi ile Türkiye ortalamasının üstünde ve 1. sırada
Çalışmaya katılan katılımcılardan, hipertansiyon hastalığı saptananların yarısından çoğu (%64’ü) hipertansiyon hastası olduklarının farkında değil.
2008 SaltTURK Çalışmasına Göre
Her 100 mEq/gün Sodyum Alımı (~6 gr. Tuz)Kan Basıncında;

Sistolik KB 3,5 mmHg
Diastolik KB 2,5 mmHg
Avrupa Bölgesinde Tuz Alımında Azalmanın İskemik Kalp Hastalıklarından ve İnmeden Ölümlerdeki Azalmaya Etkisi
Aşırı Tuz Tüketimi ve Böbrek

TUZ TÜKETİMİNİ AZALTMAK İÇİN

Tadına bakmadan yemeklere tuz atmayın.
Besin alırken daima taze ve aşırı tuz içermeyen besin alın:
Hazır gıda ↓
Konserve Gıda ↓
İşlenmiş gıda ↓
Tuzlu kuruyemişler ↓
Tuzsuz veya tuzu azaltılmış besin tercih edin. (tuzsuz zeytin, tuzsuz peynir, suyunda tuzu az limonu bol olan turşu vb…)
Yemeklerin tatlandırmak için maydanoz, kekik, dereotu, rezene, fesleğen gibi aroma vericileri kullanın.

TUZ TÜKETİMİNİ AZALTMAK İÇİN

Ciddi hipertansiyon sorununuz varsa tuzsuz ekmek tüketiniz veya yemekleri tuzsuz tüketiniz.
Peynir ve zeytini tuzunu salsın diye tüketmeden bir gün önce suda bekletiniz.
Şişe suyu ve maden suları sodyum içerebilir.Etiketine bakın.
Tuzdan(sodyumdan) zengin besinlerden kaçının.
Besin etiketlerine bakın.

SODYUMUN EN ZENGİN KAYNAKLARI

Sofra Tuzu, Kabartma Tuzu
Bulyon Küp, Toz Et Tabletleri
Soya sosu
Sürülebilir Maya Ekstratı
Salam, Sosis, Sucuk,Marine Etler
Kurutulmuş Domates
Peynir
Kraker
Turşu
Tuzlu Kuruyemişler

SODYUMUN DİĞER KAYNAKLARI

Hazır çorba, hazır köfte, hazır meze
Hazır pilav/makarna harcı
Raf ürünleri (kraker, bisküvi, cips, kek, çikolata vb…)
Sucuk, salam, sosis, pastırma
Konserve ürünler (salça, bezelye, sebze…)
Tuzlu kuruyemişler (fıstık, leblebi vb…)
Tütsülenmiş ürünler
Salamura ürünler (Peynir, zeytin, turşu, yaprak vb)
Soslar (ketçap, soya sosu, hardal, mayonez…)
BESİN ETİKETLERİNE BAKIN
HAZIR
GIDALAR
TANSİYONUNUZU
ARTTIRABİLİR.
BESİN ETİKETLERİNE BAKIN
İÇİNDEKİLER:
%75 sütlü çikolata
%25 karamel
Süt tozu
Sorbitol
Fruktoz şurubu
Şeker
İnvertaz enzımı
Emülgator
Tuz
Sodyum hidrojen karbonat
Aromalar

…