Sporcu ve Enerji İçecekleri
Sporcu İçecekleri
FSU futbol takımının doktoru Dr. R.A. Johnson şeker ve limon aromasını elektrolitlerle (tuzlar) karıştırarak oyuncularının su kaybını ve kramplarını önlemek amacıyla içecek elde etmiştir.
“Seminole Firewater” adını verdiği spor içeceğini 1962’den itibaren üretmeye başlamıştır. 1964’de yıllık spor fizisyenlerinin ve atletik antrenörlerinin Tallahasse, Fl.’de yapılan Seminar of Collegiate’inde Florida Üniversitesi’nden bir temsilci tuz ve potasyumun atletlerin su seviyesini daha iyi koruduğunu çünkü vücuda terle kaybedilenleri geri verdiğini açıklamıştır. Dr.Johnson’ın içeceği futbol oyuncuları üzerinde denedikten sonra “Gatorade” adı konulmuştur. Florida Üniversitesi, Dr. Johnson’ın kamuyla serbestçe ücretsiz paylaştığı içecek için 1967’de sertifikalı patent talep etmiştir. İlk sporcu içeceği Gatorade’dir.
1-Sporcu içeceklerinin içerikleri farklı tipte ki karbonhidratlar;(sukroz,fruktoz,glikoz polimeri,glikoz),renklendirici ve elektrolitlerden oluşur.
2-% 6-8 oranında glikoz, sukroz içeren içeceğin vücutta su kadar hızlı emilmesi yanı sıra çalışan kaslara enerjisağladığı da bilinmektedir. Yapılan çalışma sonuçlarına göre, en az 25-30 g. Karbonhidrat/saat tüketildiği zaman performans olumlu yönde etkilenmektedir. Böyle bir tüketim içeceğin en az % 6 karbonhidrat kapsaması ile sağlanabilmektedir Piyasada içerdiği karbonhidrat oranı bakımından çeşitli sporcu içecekleri bulunuyor. Karbonhidrat oranı %6 – 10 arasında olanlar hızlı emilip kana çabuk karıştığından spor yaparken kullanılması öneriliyor. Karbonhidrat oranı %10 – 25 olanlar ise emilimi daha uzun sürede tamamlandığından dinlenme sırasında kullanılması tavsiye ediliyor. Ayrıca %10′dan fazla karbonhidrat bulunduran içecekler bazı insanlarda bulantı, diyare ve kramplara neden olabiliyor.
SEBEBİ: Egzersizden sonra beden insülin hormonuna karşı son derece hassastır. İnsülin kan şekerinin her yükselişinde yükselen bir hormondur. Bir başka deyimle, yüzücü kan şekerini arttıran karbonhidratı her defa aldığında insülin de yükselir. Görevi şekeri kandan ayırmak olan insülin bu işlevi şekeri glikojen olarak depolamak sureti ile gerçekleştirir. Karbonhidratın depolanmış bir şekli olan glikojen egzersizin çok yoğun olduğu sırada yakıt olarak başvurulan kaynaktır. Zorlu bir egzersiz sırasında bu olay defalarca gerçekleşebilir. İşte bu nedenle bir sonraki egzersizden önce glikojen stoklarının tamamlanmasına dikkat edilmesi önem taşır.
1-a) Sportif faaliyetler sırasında normalden daha hızlı çalışan ya da aşırı yüke maruz kalan kaslar vücut ısısının artmasına neden olur. b)Isıdaki bu yükselme beynin ısıyı kontrol etmekle sorumlu bölgesini harekete geçirir ve vücuda terlemesi için emir verir. c)Deri yüzeyine çıkan ter buharlaşırken vücudun soğumasını sağlar.
2-Terleme ile birlikte vücuttan sudan başka tuz, potasyum ve sodyum da atılmış olur. Bu maddelerin vücuttan aşırı şekilde eksilmesi durumunda vücut işlevlerinde aksamalar meydana gelir. İşte sporcu içecekleri eksilen bu maddelerin vücuda hızlı şekilde geri alınmasını sağlayan içeceklerdir.
3-içinde sodyum bulunan içecekler susama duygusunu izole etmezken, sodyum bulunmayan içecekler (içme suları dahil) susuzluğu izole ettiğinden su içme isteğinde azalmaya ve sonuçta yetersiz sıvı alımına neden oluyor.
1) Terlemeyle birlikte vücuttan atılan su, sodyum ve potasyum, vücudun elektrolit dengesinin bozulmasına yol açar. elektrolit dengesizliği ile oluşabilecek olumsuzluklar; kalp aritmilerine ve birçok organın fonksiyonlarının bozulmasına neden olabilir.
2) Suya glikoz ve sodyum katıldığı takdirde sıvı alımı da hızlanıyor, çünkü glikoz ve sodyum osmozu hızlandırıyorlar.
3) Spor yaparken tüketilen sporcu içecekleri elektrolit dengesizliği riskini azaltmaktadır. Ayrıca içeriğinde bulunan karbonhidratı oluşturan glikoz, fruktoz ve sukroz gibi maddeler vücuttan hızlıca emilip kana karışır ve çalışan kaslar için enerji üretilmesini sağlar.
Sporcu İçecekleri Çocuklar İçin Uygun mudur ? Eğer çocuğunuz sıcak bir yaz günü büyük efor gerektiren bir yarışmaya katılacaksa sporcu içeceği kullanmasında bir sakınca yoktur. Fakat günlük hayatta 10 – 12 yaşından daha küçük çocuklar çoğu zaman karbonhidrat ve elektrolit takviyesi gerektirecek kadar çok çalışmazlar. Ama bir de şöyle bir durum var: Connecticut Üniversitesi’nden araştırmacılar çocukların su içme alışkanlıklarını gözlemlemek için 9- 16 yaş çocukların futbol eğitimi aldığı bir futbol kampına giderler. Burada belirli aralıklarla çocukların idrar konsantrasyonu ölçülür ve kamptaki 128 çocuğun % 50 – 75 kadarının önemli derecede, % 30 – 25 kadarının ise ciddi derecede yetersiz sıvı aldığı görülür. Yani çocuklar etrafı su şişeleriyle çevrili olsa bile su içme gereksinimi duymamışlardır. Kanada’da yapılan başka bir araştırmada ise bisiklet takımındaki çocuk atletlere su yerine üzüm suyu teklif edildiğinde çocukların sıvı tüketiminde % 44.5 artma görülmüş. Sonuç olarak içeceğin lezzetli olması tüketimini de artırdığından çocuklarınıza su yerine alternatif içecekler sunabilirsiniz Her ne kadar seveni ve kullananı çok olsa da bu tür içeceklerin yapay ve zararlı olduğunu düşünenler de yok değil. Mesela Sporcular İçin Beslenme Kılavuzu (Sports Nutrition Guidebook) isimli kitabıyla tanınan Nancy Clark bu içeceklerin süslü, boyalı ve pahalı şekerli sular olduğunu, şişmanlığa ve diş çürüklerine yol açtığını savunuyor.
…
