Soğutma Sistemi Elemanları

Kompresörler

Görevleri

Evaporatörde oluşmuş refrijerantı öyle bir tempo ile emer ki, evaporatörde bir şekilde «sabit, düşük basınç» ve dolayısı ile «düşük sıcaklık» oluşur.

Evaporatörden emilen soğuk refrijerant buharını kondenserde yoğunlaşabileceği bir basınca kadar sıkıştırarak kondensere sev eder.

Kompresör özellikleri

Sürekli kapasite kontrolü ve geniş yük değişimine uyabilmeli

Kısmi yüklerde verimin düşmemesi

Uzun ömürlü ve minimum arızalı çalışması

Emniyetli ve güvenilir çalışması

Minimum güç ile maksimum soğutma değerini sağlaması

İlk kalkışlarda dönme momentinin az olması

titreşim ve gürültü seviyelerinin belirli seviyelerin üzerine çıkmaması

Az maliyete sahip olması

Çeşitleri

Pistonlu/Hermetik Kompresör: küçük ve orta kapasiteli sistemler

Pozitif Sıkıştırmalı Kompresörler: yüksek basınç farkında

Rotorlu/Paletli Kompresör: buzdolapları

Vidalı/Helisel Kompresör: büyük soğutma sistemleri

Turbo (Santrifüj) Kompresör: büyük soğutma sistemleri

Pistonlu Kompresör

Rotorlu Kompresör

Vidalı Kompresör

Turbo (Santrifüj) Kompresör

Konderser (Yoğuşturucu)

Görevleri

Soğutucu akışkanın evaporatörden buharlaşırken aldığı ısıyı, çevre havasına atmasını sağlayarak, kızgın buhar halinden sıkıştırılmış sıvıya dönüştüren kısımdır.

Yani akışkanın evaporatörden aldığı ısı ve sıkıştırma ile alınan ısının sistemden uzaklaştırılmasını sağlayan ısı değiştiricidir.

Hava Soğutmalı Kondenser

Su Soğutmalı Kondenser

Karma konderserler

Evaporatörler (Buharlaştırıcı)

Görevleri

Sıvı refrijerantın buharlaştığı kısımdır.

Soğutmanın yapıldığı kısımdır.

Soğutulacak ortamdan ısı çekerek akışkanın buharlaşması sağlanır.

Isı iletkenliği iyi olan metal borulardan yapılır.

Evaporatör seçiminde etkili olan faktörler

Soğutma kapasitesi

Oda sıcaklığı ve bağıl nemi

Oda sıcaklığı-evaporasyon sıcaklığı farkı

Oda sıcaklığı- hava üfleme sıcaklığı farkı

Oda boyutları

Hava debisi

Hava soğutmalı

Hava soğutularak, gıdanın ısı transferi ile soğuması sağlanır.

Çıplak Borulu Evaporatörler

Büyük soğutma sistemlerinde

Amonyak kullanılan sistemlerde

uLevhalı Evaporatörler

Buzdolapları

Buzdolabı ve vitrin tipi soğutucu

Levhalı Evaporatörler

Kanatcıklı Borulu Evaporatörler

Genellikle hava soğutmada

Lamelli Evaporatörler

Sıvı soğutmalı

Su, salamura, antifiriz, metilen glikol gibi sıvılar soğutulur.

Çift Borulu Evaporatör

Çift akımlı kullanılabildiklerinde ısı transferi yönünde elverişlidir.

Pahalıdır

Yer kaplar

Yaygın değildir

Gövde Borulu Evaporatörler

Daldırmalı (Spiral Borulu) Evaporatörler

Küçük kapasiteli sıvıların soğutulmasında

Genellikle içme suyu soğutulmasında

Havuz Tipi Evaporatörler

Sekonder refrijerantların soğutulmasında kullanılır.

Püskürtmeli evaporatörler: Refrijerant soğutulacak sıvının geçtiği borular üzerine püskürtülerek buharlaştırılır.

Sıvı filmli evaporatörler: Soğutulacak akışkan refrijerantın geçtiği borular üzerinden bir film gibi akıtılarak soğutulur.

Katı Soğutucu Evaporatörler

Katı maddenin refirijerant ile direkt teması sonucu soğutma sağlanır.

Kullanım yerine göre evaporatörler

Standart tip oda soğutucular

Kabin tip oda soğutucular

Çok düşük hızlı oda soğutucular

Endüstiriyel soğutucular

Şok dondurucularda kullanılan evaporatörler

EVAPORATÖRLERDE KARLANMA

Evaporatör yüzeyi en düşük sıcaklıktadır.

Bu nedenle oda nemi belli seviyenin üzerinde ise havanın içersindeki nem yoğuşmaya başlayacaktır.

0°’C’nin altındaki depo sıcaklığında ise donacaktır.

Bu duruma KARLANMA denir.

Karlanma olayı gıdalarda kalite ve ağırlık kaybına neden olduğundan DEFROST işlemi gerekmektedir.

Karlanma nedenleri ve azaltılması

Karlanma nedenleri 

Üründe bulunan suyun buharlaşması

Döşeme, tavan ve duvarlardan nem sızması

Evaporatör buharlaşma sıcaklığının soğuk hava odasının sıcaklığından çok düşük olması

Dolaşım havasının hızının çok yavaş olması

Karlanmanın azaltılması

Depo bağıl nemi ayarlanmalı

Depo yalıtımı yapılmalıdır

Depo sıcaklığı ile evaporatör sıcaklık farkı düşürülmelidir

Soğuk hava dolaşım hızı arttırılmalıdır

Defrost yöntemleri

Hava ile defrost: küçük sistemlerde

Elektrikli defrost: -10°C’ye kadar olan sıcaklıklarda

Refirijerant buharı ile defrost: Otomatik bir sistemdir

Su ile defrost

Sürekli defrost yöntemi: evaporatör yüzeyine donma noktası düşük sıvı püskürtülür.

Soğutma kuleleri

Su soğutmalı kondenserlerin kullanıldığı sistemlerde suyun soğutulup tekrar kullanılması amacıyla kullanılır.

Genişleme valfi

Otomatik genişleme valfi: küçük sistemler için uygun

Termostatik genişleme valfi: buharlaşabilecek miktarda refrijerant geçişini sağlıyor

Kılcal borulu genişleme valfi: buzdolaplarında yaygın,

Şamandıralı valfler: depodaki akışkan miktarını sabit tutacak şekilde

Elektronik genişleme valfi: termostatik gibi çalışır ancak elektronik ekipmanlardan oluşur

Diğer ekipmanlar

Termostat

Yağ ayırıcılar

Nem tutucular

Selenoid valfler

Gözetleme camı

Yüksek basınç presostadı

Düşük basınç presostadı

Soğutma suyu ayar valfi

Çekvalf

Sıvı tankı

Manometre

Kompresör basma tarafı susturucusu

Çoklu evaporatör sistemleri

Seri bağlanmış evaporatörler

Paralel bağlanmış tek genişleme valfli evaporatörler

Paralel bağlanmış ayrı genişleme valfli evaporatörler

Paralel bağlanmış farklı buharlaştırma basınçlı evaporatörler

…