Çeltik oldukça eski bir kültür bitkisidir. Gen merkezinin Güneydoğu Asya‟da Hindistan ve Çin olduğu tahmin edilmektedir. Çeltik; tarımının M.Ö.3000‟li yıllarda yapılmaya başlaması ile yayıldığı, Avrupa‟ya M.Ö. 300, Amerika kıtasına 17nci yüzyıl sonlarında, Türkiye‟ye ise yaklaşık olarak 500 yıl önce girdiği tahmin edilmektedir (1).Çeltik bileşiminde az protein bulundurmasına karşın beslenme için gerekli amino asitlerce zengin olması nedeniyle insan beslenmesinde buğdaydan sonra en çok kullanılan üründür (1). Çeltik su içerisinde çimlenebilen tek tahıl cinsi olup suda erimiş oksijeni kullanarak gelişmektedir. Çeltik tuzlu ve alkali arazilerde yetişebilmesi, bu arazilerin ıslahında etkili olması ve bu topraklardan ekonomik verim alınması açısından Türkiye tarımında da önemli rol oynamaktadır. Daha çok tropik ve ılıman bölgelerde tarımı yapılmaktadır (2).

Hasadın ardından elde edilen kavuzlu ürüne çeltik denilmektedir. Çiçek kavuzları soyulmuş ancak pirince işleme ve parlatma işlemi görmemiş taneye de kargo yada kahverengi pirinç adı verilmektedir. Kabukları soyulmuş ve cilalanıp parlatılmış, sert plastik yada kauçuk zeminden geçirilerek pürüzleri giderilmiş nihai ürüne de pirinç adı verilmektedir. Çeltik pirince işlendiğinde; 100 kg çeltikten 48 kg sağlam pirinç, 16 kg kırık pirinç, 13 kg pirinç kepeği, 3 kg pirinç cila unu ve 20 kg kavuz elde edilir (1). Sağlam ve kırık pirinç toplamına ise pirinç yada çeltik randımanı denilir. Tanelerin görünümünü düzeltmek amacıyla yapılan bu parlatma işlemi, aslında ürünün besleyici değerinin büyük ölçüde yitirilmesine neden olur. Bu işlem sırasında tanelerin yüzeyini çevreleyen protein, yağ, B vitamini, demir, kalsiyum‟ca zengin dış katman kaybolur. Geriye yalnızca nişasta‟ca zengin bir ürün kalır (2).100 gram pirinçte 78 gram nişasta, 8 gram protein, 13 gram su, 1 gram kül ve yağ bulunmaktadır. Pirinç besin maddesi olarak taşıdığı değer yanında endüstride de yaygın olarak kullanılmaktadır (3).Pirinç uzun taneli, kısa taneli, orta boy taneli, aromatik, basmati, jasmine, della ve tatlı pirinç gibi isimlerle çeşitli türlere ayrılmıştır.

…