9. MİKROBİYOLOJİK ANALİZLERDE METOT VALİDASYONU

9.1.1. Validasyon

Kullanılması planlanan metot için geçerli kılma çalışmaları başlatılmadan önce deney cihaz ve ekipmanlarının kalibrasyonları, performans kontrolleri ve bakımları ilgili prosedür ve talimatlar gereğince yapılmalı ve kayıt altına alınmalıdır. Deney cihaz ve ekipmanları için tolerans değerler belirlenmelidir.

Metot geçerli kılma çalışmaları aşağıda belirtilen hallerde gerçekleştirilir:

• İlk defa bir metot çalışıldığında,

• Personel değişikliğinde,

• Mevcut metotlar için standart olmayan kimyasallar kullanılması gerektiğinde,

• Laboratuarda deney sonuçlarını etkileyebilecek değişiklikler olduğunda,

• Kullanılan metodun/metotların farklı laboratuarlarda ya da farklı cihaz/ekipmanlarla gerçekleştirilmesi gerektiğinde.

9.1.1.1. Metot Seçimi

Ölçüm için kullanılacak metotlar, standart metotlar, standart olmayan metotlar ve laboratuarda geliştirilmiş metotlar arasından seçilebilir. Laboratuvarda tercihen ulusal veya uluslararası standart metotlar kullanılmalıdır.

Standart metotların bulunmadığı durumlarda standart olmayan metotlar (üniversite ve/veya dengi bir kuruluş ya da akredite bir laboratuar gibi güvenilir bir teknik kuruluş tarafından oluşturulmuş, bilimsel yayınlarda yayınlanmış, üretici firma tarafından oluşturulmuş metotlar gibi) veya laboratuarda geliştirilmiş metotlar seçilebilir.

9.1.1.2. Validasyon Planının Yapılması

Metodun geçerli kılınmasında deneysel çalışmadan önce laboratuar sorumlusu tarafından Validasyon Planlama Formu doldurulur ve Laboratuar Müdürüne onaylatılır. Hazırlanan Validasyon Planlama Formu ‘nun orijinalleri ilgili laboratuarda bir kopyası da takip için Kalite Güvence Sorumlusu’na verilir ve oluşturulacak raporla beraber dosyalanır. Validasyon planı hazırlandıktan sonra sorumlu personel tarafından validasyon bu plana göre gerçekleştirilir. Bu planda yapılacak olan değişiklikler laboratuar sorumlusunun sorumluluğundadır. Planlar gelişime uygun olarak güncelleştirilir ve laboratuar sorumlusu tarafından bu faaliyetin içinde bulunan bütün personel arasında etkin bir iletişim sağlanır.

9.1.1.3. Deneysel Çalışma:

Validasyon parametreleri laboratuar sorumlusu tarafından belirlenir. Bu parametreler metodun uygulama amacına ve kapsamına bağlı olarak belirlenir.

9.1.1.4 Standart Metotların Geçerli Kılınması:

Mikrobiyolojik analizler kalitatif (var/yok analizleri) ve kantitatif (miktar tayini yapılan) analizler olarak gerçekleştiği için validasyon çalışmaları da bu iki guruba göre değişim göstermektedir.

Kalitatif analizlerde aşağıdaki parametreler çalışılır;

• Tekrarlanabilirlik

• Minimum tespit limiti

• Doğruluk

Kantitatif analizlerde aşağıdaki parametreler çalışılır;

• Tekrarlanabilirlik

• Tekrarüretilebilirlik

• Doğruluk

• Geri kazanım

9.1.1.5. Matriks Seçimi

Analizlerin geçerli kılınması için matriks grupları partikül büyüklüğüne bakılarak aşağıdaki 4 gruptan oluşturulmalıdır.(ISO19036)

• Sıvılar ve tozlar (süt ,un)

• İyi karıştırılmış karışımlar (mix et, soslar, krema)

• Küçük parçalar halindeki katılar (karides, fındık, salata)

• Diğer iri katılar (peynir, parça et)

Validasyonda aranacak bakterinin kullanılacak örnek de doğal olarak kontamine olması tercih edilir ancak kontamine ürün bulunması mümkün olmadığı durumlarda spayk örnek kullanılabilir.

9.1.1.6. Spayk Örnek Hazırlama

Öncelikle örneğin spayklanması için ne kadar bakteriye ihtiyaç olduğu ve hangi miktarda inoküle edileceği belirlenir. İnokulasyon miktarına karar verirken örneğin doğal florasına ve istenen minimum tespit sınırına dikkat edilir.  Spayk hazırlarken çalışılan bakteri kültürü yeni geçilmiş, taze referans kültür olmalıdır.  Spayk yapılacak taze kültürden belli sayıda ve belli miktarda BPW ya eklenir(örneğin 2 koloni aranacak bakteri suşu 10 ml BPW aktarılır )ve 37 C⁰’de 18 saat bekletilir. Bu çalışılan bakterinin gücünü bulmak için iyi bir yoldur. Bakteri süspansiyonunun -8 e kadar sayım için PCA besiyerine ekimleri yapılır ve dilüsyonlar dolaba kaldırılır ertesi gün istenen aralığa uygun olan dilusyondan spayk yapılabilir. Spayk yapılırken içeriğinde bakteri sayısı belirli olarak satılan referans materyallerde tercihan kullanılabilir.

Spayklama işlemi numune tartılıp dilüsyon sıvısı eklendikten sonra yapılmalı, örnek tamamen homojenize edilmeli ve diğer bir örnek gibi analiz edilmelidir.

Spayk hazırlanırken bakteri seviyesi; tekrar ekimleri yapılarak, bakteri yükü bilinen hazır kültür kullanılarak ya da McFarland’a göre ayarlama yapılarak sağlanır. Spayk seviyeleri kalitatif ve kantitatif analize göre aşağıdaki gibi ayarlanır.

…