Kolesterol Metabolizması- Kontrol ve Düzenleme ( Prof. Dr. Arif ALTINTAŞ )
Kolesterolun yapısı ve görevleri
• Kolesterol spesifik halka yapısı (siklopentano-perhidro-fenantren) ile bir zoosterol’dur.
• Kanda serbest ve ester halde bulunur.
• Kolesterol vücutta şu görevleri yerine getirir:
– Hücre membran yapısına katılır
– Lipoprotein yapısına girer
– Safra asitleri için öncül madde
– Steroid hormonlar ve Vit D için öncül maddedir
• Vücudun kolesterol düzeyi endojen kolesterol sentezinden ve diyet faktörlerinden etkilenir
Kolesterolün Özellikleri
• 1500C ‘de eriyen, tatsız, kokusuz, beyaz kristaller halindedir.
• Genelde organik eriticilerde (eter, kloroform, petrol eter, karbon sülfür, aseton gibi) erir. Hava ve ışıkla temas edince oksitlenir.
• Bitkilerde bulunmayan kolesterol, bakteri toksinlerine, yılan zehirlerine, safra tuzları ve diğer hemoliz yapıcı maddelere karşı antihemolitik etkiye sahiptir.
• Organizmada farklı dokularda farklı miktarlarda bulunur. En çok sinir dokusu, adrenal bezler ve yumurta sarısında bulunur.
Kolesterol esterleri
• Plazma kolesterolünün çoğu esterleşmiş bir şekildedir.
• Esterleşme yapıyı daha da hidrofobik yapar. Kolesterol
hidrofobik özelliğinden dolayı, yada bir lipoprotein partikülünün bileşeni olarak proteinle birlikte yada safradaki fosfolipid ve safra tuzları tarafından çözünmüş halde taşınabilir .
• Kolesterol dışardan alınabildiği gibi organizmada da
sentezlenebilir. Kolesterolün sentezini ve katabolizmasını yöneten organ karaciğerdir.
Kolesterol Emilimi
• Diyet içinde hem serbest hem de esterleşmiş kolesterol vardır, fakat yalnızca serbest olan emilir.
• Kolesterol esterleri, pankreastan salınan sterol esterazlarla bağırsak lümeninde hidroliz edilir.
• Safra tuzları bu enzimlerin aktivitesinde ve esterleşmemiş kolesterolün emiliminde gereklidir.
• Mukoza hücrelerinde kolesterol tekrar esterleştirilip lenf yoluyla genel dolaşıma verilir.
• Bağırsak mukoza hücrelerinde trigliserid, fosfolipid, bazı spesifik apoproteinlerle birlikte emilen kolesterol büyük oranda şilomikron olarak adlandırılan lipoproteinlerin yapısına girer.
…
