Kimyasal Kinetik – Reaksiyon Hızı
KİMYASAL KİNETİK
Reaksiyon Hızı
Reaksiyon hızlarını, mekanizmalarını ve hızlara tesir eden etkenleri inceleyen bilim dalına denir.
Bir kimyasal reaksiyonun zamanla ilerlemesini inceler ve ilerleme hızını istenilen şartlarda tutmak için yapılması gerekenleri veya reaksiyon hızını değiştiren faktörleri araştırır.
Reaksiyon hızları, değişik metotlarla, maddelerin konsantrasyonlarının zamana bağlı olarak izlenmesiyle hesaplanabilir.
Zaman kimyasal kinetikte en önemli değişkendir.
Birçok reaksiyonda, reaksiyona giren başlangıç maddelerinin kaybolması ya da yeni ürünlerin meydana gelişi kolayca izlenebilir. Ancak bu durum çoğunlukla net reaksiyonlarda gözlenir. Net reaksiyonu bilmek reaksiyonun tüm mekanizmasını anlamaya yetmez. Bunun için kimyasal reaksiyonların incelenmesinde net reaksiyonlar kadar ara reaksiyonların da bilinmesi gerekir.
Basamaklı bir reaksiyonda, reaksiyon sırasında bazı ara ürünler oluşur, ancak bu ara ürünler öteki basamak reaksiyonlarda kullanıldığından reaksiyon sonunda ortamda bulunamazlar.
Genellikle, atom, iyon, serbest radikal veya kompleks bileşik şeklinde oluşan ara ürünler son derece kararsızdır. Bu ara ürünler spektroskopi, kromatografi vb metodlarla deneysel olarak tespit edilebilir.
Reaksiyona giren herhangi maddenin derişiminin zamanla azalması veya reaksiyon sonunda meydana gelen ürünlerden herhangi birinin derişiminin zamanla artması, reaksiyon hızı olarak tanımlanır.
Birim zamanda ve birim hacimde dönüşen, başka bir deyişle reaksiyona giren maddenin mol sayısıdır.
A —> ürünler
Ortalama hız: Belirli bir zaman aralığındaki hız
hız = – (Δ[A]/Δt) = k[A]m
Anlık hız : Sonsuz küçük aralıktaki hız
hız = – (d[A]/dt) = k[A]m
Herhangi bir (t) anında reaksiyona giren maddelerden birinin derişimi (c) ise,
Reaksiyon hızı = -dc/dt
Aynı (t) anında reaksiyonda meydana gelen ürünlerden birinin derişimi (x) ise
Reaksiyon hızı = +dx/dt
[(-) ve (+) işaretleri reaksiyon sırasında derişimin zamanla azaldığını ve arttığını göstermektedir.]
Reaksiyon hızlarının ölçülmesi
…
