1. KESTANE HAKKINDA GENEL BİLGİ

A.1  KESTANENİN EKOLOJİK İSTEKLERİ (Tosun, 2002)

Sıcaklık

Kestanenin meyvelerini olgunlaştırabilmesi için çiçek açımından hasada günlük sıcaklık toplamının 2000-2300 *C olması gerekmektedir. Kestane kış düşük sıcaklıklarda –30 dereceye kadar dayanabilmektedir. Ancak ilkbaharın geç ve sonbaharın ilk donlarına karşı hassastır. Kestane yazın yüksek sıcaklıklardan değil ancak yağışsız geçen mevsimlerde kuraklıktan etkilenirler. Kestanelerin Kış soğuklama ihtiyaçları orta düzeyde olmakla birlikte bunlarla ilgili kesin rakamlar belirlenmiş değildir.

Yağış

Kestane yıllık yağış toplamı 600-1200 mm olan yerlerde susuz yetişebilir. Bu nedenle yağış kestane yetiştirticiliği için önemlidir. Çiçeklenme döneminde yağan yağışlar meyve tutumunu olumsuz etkiler.

Toprak

Kestane kazık köklü bir bitkidir. Bahçe kurulması düşünülen yerin toprağının gevşek yapılı ve derin olması gerekmektedir. Potasyumca zengin topraklar tercih edilmelidir. Toprak pH’sının 5,5-6 civarında olması istenir. Ağır, killi, su geçirgenliği topraklar tercih edilmemelidir. Genellikle bu tip topraklarda mürekkep hastalığına yakalanmak kolaylaşır.

Kestanenin Çoğaltılması ve Anaçlar

Daldırma, çeliklerle köklendirme yöntemleri kullanılsa da en çok uygulanan ve en güvenilir yöntem aşılı fidan ile üretimdir. Aşılamada mutlaka Haziran Sürgün Göz aşısı tercih edilmelidir. Kestane tohumları 0-4 *C 3 aylık bir katlama sonucunda % 90 oranında bir çimlenme gösterir. Tohumlar katlanmadan önce mantari ilaçlarla ilaçlanmalıdır. Katlamadan çıkan tohumlar 70-80 cm. sıra arasında mesafede ve 30 cm. sıra üzerine ekilirler. Kazık köklü olduğu için kök ucunu kesmek saçak kök yapmasını sağlar. Aynı yılın Haziran ayı içerisinde aşılanması yapılmalıdır. Aşılı fidan kışın durgun döneminde bahçeye tesis edilmelidir. Diğer kullanılan anaçlar Maravel ve Marigoule’dir. Bu anaçlardan alınan çelikler köklendirilip, üzerine kültür çeşitleri aşılanır.

Bahçe Kurma

Bahçe yeri seçiminde nokta dikkate alınmalıdır. Bunlar toprak ve yerdir. Toprağın geçirgen, havalanır ve derin olması gerekir. Ağır topraklar çok tehlikelidir. soğuğun toplandığı çukur vadilerde kestane yetiştiriciliği için tehlike arz etmektedir. Denizden en az 400 m. yüksekliklerde plantasyonlar kurulmalıdır. Dikim aralıkları yeni bahçe tesis ederken 7mX7m, 8mX8m. dikim mesafeleri tercih edilmelidir. Dikim esnasında uygulanacak işlemler, dikim çukuruna 150-200 g. Kompoze gübre ve üzerine ahır güresi verilmelidir. Dikim çukuru 40-50 cm. genişlik ve derinliğinde olmalıdır.

Kestane Bahçesinde Uygulanacak Kültürel İşlemler Ve Terbiye Şekli

Genellikle tercih edilen Modifiye Lider (Doruk Dallı) terbiye sistemidir. Doruk dal belli bir yüksekliğe ulaşınca büyümeyi kontrol amacıyla doruk dal kesilebilir.

Verim Çağındaki Ağaçların Budanması

Gerekli yerlerde dal seyreltmesi şeklinde budama yapılmalıdır. Yıllık sürgünlerde kesinlikle kısaltma yapılmaz. Çünkü tomurcuklar yıllık sürgünlerin ucunda oluşur.

Yaşlanmış Ağanlarda Budama

Yaşlanmış verimden düşmüş ağaçlarda ana dallar kuvvetli budanarak yani kabaklama yapılarak yeni sürgün oluşumu sağlanır. Böylece gençleştirme yapılarak verim eldesi mümkün olur.

Malçlama

Toprak neminin korunmasından yabancı ot kontrolüne kadar bir çok faydası olup özellikle genç fidan döneminde arazideki fidanlarda uygulanmasında kesinlikle fayda vardır. Malçlama materyali olarak saman vb. materyaller kullanılmalıdır .İlk 4-5 yıl ağaç didine taç izdüşümüne gelebilecek şekilde ve 3-*4 cm kalınlığında malçlama yapılmalıdır.

Hastalık ve Zararlılar

Kestanenin en önemli haslıkları Kestane Dal Kanseri ve Mürekkep Hastalığıdır.

Kestane Kanseri: hastalığın sporları rüzgar böcek ve kuşlarla taşınarak ağaçlarda açılmış yaralardan içeri girerek hastalığı bulaştırırlar. Hastalık yerinde yaşlı dallarda şişkinlikler oluşur. Genç kestane ağaçlarında kışın yaprağını dökememe en tipik teşhis yöntemidir. Diğer bir belirtide hastalıklı dal üzerine boyuna çatlamalar görülmektedir. Kuruyup çatlayan yerlerin üzeri kırmızımtırak kahverengindedir.

Mücadelesi :

-Hastalıklı fidan ve aşı kalemi sağlıklı yerlere taşınmamalıdır.

-Ağaçlarda yara açılmamalı ve yara yerleri hemen aşı macunu ile kapatılmalıdır.

–Hastalıklı dal ve sürgünler kesilmeli ve yakılmalıdır.

–Hastalığa dayanıklı çeşitlerle bahçeler oluşturulmalıdır.

Mürekkep Hastalığı

Bu hastalık kök ve kök boğazı hastalığıdır. Hastalığa neden olan sporlar kök ve kök boğazında meydana gelen yaralardan girerek bitkiye bulaşırlar. Hastalık genç ağaçlarda hızlı yaşlı ağaçlarda yavaş seyreder. Hastalığa yakalanmış genç ağaçların yaprakları birdenbire pörsür ve kurur. Yaşlı ağaçlarda kurumalar tepeden başlar. Yavaş yavaş alt bölümlere doğru ilerler. Hastalık bulaşmış ağaçların yaprakları küçük kalır. Su geçirmeyen ağır topraklarda kestane bahçesi kurulmamalıdır. Hastalığa dayanıklılığı bilinen Maravel ve Marigoule anaçları üzerine aşılı çeşitlerle bahçe kurulmalıdır.

Önemli Çeşitler

Hacıibiş (62305)

Ağacı orta kuvvette yayvan gelişir. Verimi orta derecededir. Meyveleri genellikle çok küçük genişçe oval’ dir. Meyve kabuğu kalın meyve eti krem renginde ve kalitesi iyidir. Eylül ayının 3. haftasında olgunlaşır Tozlayıcıları: Karamehmet ve Firdoladır. Sofralık tüketime uygun bir çeşittir.

Osmanoğlu (51101)

Ağacı orta kuvvette yayvan gelişir. Verimli bir çeşittir. Meyveleri küçük -orta, iri genişçe oval şekilli , meyve eti kerem rengindedir. Eylül ayının 3. Haftası olgunlaşır. Tozlayıcıları Karamehmet; Firdola, ve Sarıaşlamadır. Kestane şekerine uygun bir çeşittir.

Sarıaşlama (51111)

Ağacı Orta kuvvette yarı dik gelişir. Verimli çeşittir. Meyveleri orta iri-iri, genişçe oval, meyve kabuğu ince kahverengi meyve eti krem renginde , kaliteli bir çeşittir. Sofralık tüketime ve kestane hamuru yapımına uygun bir çeşittir.

Mahmutmolla(51112)

Ağaçları orta kuvvette dik gelişir. Verimli bir çeşittir. Meyveler orta iriliktedir. Taze iken zor soyulur. Eylül ayının son haftasında hasat edilir. Tozlayıcısı 51111’dir. Hamur yapımına uygun bir çeşittir.

Hacıömer (52214)

Ağaçları orta kuvvette ve yayvan gelişir. Meyveleri orta iriliktedir. Verimli bir çeşittir. Eylül ayının 3.haftası hasat edilir. Tozlayıcısı 52510’dur. Taze tüketime ve hamur yapımına uygun bir çeşittir.

A.2  KESTANENİN SİSTEMATİKTEKİ YERİ VE TÜRLERİ

(Serter Ve Ark, 2002)

Kestaneler (Castanea), meşe (Quercus) ve kayın (Fogus)’larla birlikte kayıngiller familyasına girmektedir. Kestanelerin sistematikteki yeri aşağıdaki gibi belirlenir

Takım: Fagales – Familya: Fagaceae – Cins: Castanea – Tür: Castanea sp.

Kestanelerin bilinen 13 türü, genellikle kuzey yarım kürede; Asya, Güney Avrupa, Kuzey Amerika’nın ılıman iklin türleri arasında yer alır. Kestanenin bilinen bu türlerinin seleksiyonlarına görev ayrımı ve doğal yetişme alanları Tablo-1’de gösterilmiştir.

Tablo 1. Kestanenin Türlerinin Seleksiyonlarına Göre Ayrımı, Latince Ve Genel Adları Ve Yetişme Alanları

Seleksiyon ve Latince Adı	Genel adı	Doğal Yetişme Alanı
Gerçek kestane (Castanea) seleksiyonu
Castanea mollissima Bl.	Çin kestaneleri	Çin
Castanea crenata Sieb Zucc	Japon kestanesi	Japonya, Kore
Castanea sativa Mill.	Avrupa kestanesi	Güney Avrupa, Anadolu
Castanea dentata Borkh.	Merikan kestaneleri	A.B.D.’nin doğusu
Castanea seguinii Dode	Seguin kestanesi	Çin
Castanea davidii Dode		Çin
Balanocastanon seleksiyonu
Castanea pumila Mill.	Allegany chinkapin	A.B.D.’nin güney doğusu, Virginia
Castanea ozerkensis Ashe.	Ozark chinkapin	Arkansas, Missouri
Castanea ashei Sudw.		Kuzey karolina, Florida
Castanea alnifolia Nutt.		Georgia-Florida
Castanea floridane Ashe.	Florida chinkapin	Florida-teksas-Georgia
Castanea pauscispina Ashe		A.B.D.’nin güney doğusu
Hypocastanon seleksiyonu
Castanea henryi Rehd Wil.	Henry chinkapin	Güney-batı Çin

Bu türler içinde kestane kültürü yönünden önemşi olanların özellikleri ayrıntılı olarak verilmiştir.

…