HİDROKARBONLU BİLEŞİKLERLE ZEHİRLENMELER

ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ

Dr. DİDEM İKİNCİOĞULLARI

Ham petrol doğal bir kimyasaldır

Parafinik, asfaltik ve karışık

Sarı-kahverengi, sıvı siyah veya yoğun yarı katı

Gaz, sıvı veya katı olabilir

Viskozite

Yüzey gerimi

Uçuculuk

Grup1: yüksek aspirasyon riski düşük SSS etkisi

Grup 2: belirgin SSS etkisi potansiyel aspirasyon riski

Grup 3: non toksik-lipoid pnömoni

v1-2 mL/kg`nin altındaki konsantrasyonlarda petrol türevleri sistemik toksisiteye yol açmaz

HK`LARIN SINIFLAMASI

Alifatik HK`lar

Aromatik HK`lar

Halojenli HK`lar

Terpene`ler

Diğer

   KARBON BİLEŞİKLERİ

       C ve H içerenler

                  HİDROKARBONLAR

Benzen halkası içermeyen        Benzen halkası içeren

ALİFATİK          AROMATİK

Tek bağ      Bir tane çift bağ           Bir tane üçlü bağ

  ALKAN   ALKİN  ALKEN

TİNER

1.Sellülozik tiner: aseton- toluen-ksilen-keton-glikol

2.Akrilik tiner: oto boyalarında kullanılır

3.Sentetik tiner (white spirit): %30   aromatik+    %70 alifatik hk

4.Rapid tiner: çok hızlı kuruyan. Metal aksam üzerine yapılan boyalarda kullanılır. Toluen içerir.

vDuvar boyalarında sentetik, ahşap   boyalarda ise sellülozik tiner kullanılır

VERNİK

Su bazlı vernik: glikol ve su içerir.

Sentetik vernik: aseton-toluen-ksilen-isopropil alkol – glikol- butil asetat içerir.

ALİFATİK HK`LAR

Petrol eter

Nafta

Varnish makers and painter`s naphta             (vernikci ve boyaci naftasi)

Rubber solvent (lastik cozucu)

Stoddard solvent

Benzin

Kerosen

Fuel oil

Lubricating oils (yağlama yağı)

ALİFATİK HK`LAR

Paraffin wax (parafin)

Asfalt

Butadien

Butan

Etan

Heksan

Metan

Propan

Mineral seal oil (maden sızdırmazlık yağı)

ALİFATİK HK`LARIN KULLANIM ALANLARI

Benzin

Fuel oil

Jet yakıtı

Gaz yağı

Tüp gaz

Isıtma ve soğutmada

Bebek ve güneş yağı

Tiner

Vernik

Boya sanayi

Kuru temizleme

Sıvı mobilya cilasi

Çakmak gazı

Lamba yağı

ALİFATİK HK`LAR AKUT TOKSİSİTE

Bulantı, kusma, diyare ve abdominal ağrı

Pulmoner hasar, öksürük, takipne, ral

Hipoksiye sekonder geçici SSS depresyonu   veya eksitasyonu

Enfeksiyon

Pnömotosel

Kronik AC disfonksiyonu

Kardiyak problemler nadir

Siyanoz ve koma

Lökositoz

ALIFATIK HK`LAR AKUT TOKSISITE

İlk 4 saat icinde letarji, ronkus, ral, retraksiyonlar, siyanoz, lökositoz ve ateş varsa pnömoni gelişme riski %80

Takipne olmaması halinde hastalarda %80 oranında herhangi bir toksisite gelişmeyecek

Erken dönemdeki göğüs röntgenleri pnömoni gelişme olasılığı için bir kriter değildir

ALİFATİK HK`LAR AKUT TOKSİSİTE

Lab bulguları

Göğüs röntgenleri

Pulmoner fonksiyon testleri

Arteriyel kan gazları

CBC

ALİFATİK HK`LAR AKUT TOKSİSİTE

Hospitalizasyon:

   Başlangıçtaki göğüs röntgenleri anormal olan   semptomatik çocuklar

   İntihar amacı ile veya çok yüksek miktarda   alanlar

   Hipoksik veya tıkanıklık hissi olan hastalar   göğüs röntgeni bulgularına bakılmaksızın

   Ciddi göğüs röntgen bulguları olan hastalar.

ALİFATİK HK`LAR AKUT TOKSİSİTE

6 saatlik gözlem sonunda hospitalizasyon

  Hafif göğüs röntgeni bulguları olan ve   başlangıçta asemptomatik olup gözlem   sırasında semptom geliştiren hastalar

   Başlangıçta asemptomatik olup sonra toksik   katkı maddeleri nedeniyle bulgu geliştirenler

   Normal göğüs röntgeni olup semptom   geliştirenler

   Gözlem periyodu sırasında yakından   izlenemeyenler

ALİFATİK HK`LAR AKUT TOKSİSİTE

 6 saatlik gözlem sonunda taburcu edilenler

  Normal göğüs röntgeni olan   asemptomatik çocuklar

  Hafif göğüs röntgeni bulguları olup hiç   bulgu geliştirmeyen çocuklar

ALİFATİK HK`LAR KRONİK TOKSİSİTE

Davranış değişiklikleri

Hareket bozuklukları (tremor, myoclonus, korea, ataksi)

Konvülzyonlar

Cilt irritasyonu

AROMATİK HK`LAR

Benzen

Paradikloro benzen

Toluen

Ksilen

AROMATİK HK`LAR KULLANIM ALANLARI

Güve kovucu

Tuvalet koku giderici

Yapıştırıcılar

Boya sanayi

Reçine

Patlayıcılar

Vernik

Tiner

TOLUENE

Doğada ham petrol içinde ve tolu ağacında bulunur.

Benzen derivesi

Çok uçucu

Patlayıcılarda, boyalarda, solvent olarak da vernik, zamk, reçine,   tiner, benzin katkı maddesi, non   klinik termometre sıvısı

Erişkinlerde 60 mL içilmesi letal 3   saat boyunca 600-800 ppm   solunması halinde bulgular görülür

Bağımlılarda en sık kullanılan ajan

TOLUENE

Akut maruziyet:

Oral alındığında:

Taşikardi

Hipertansiyon

SSS depresyonu

Orofarengial ve gastrik ağrı

Bulantı-kusma,  diyare

İnhalasyon ile maruziyet:

Disritmiler

Solunum yollarında irritasyon

Bronkospazm, pulmoner ödem, pneumonitis

SSS eksitasyonunu takiben depresyon, konvülzyonlar.

10 000 ppm üzerinde genel anestezi

 Bulantı-kusma, diyare

TOLUENE

Kronik maruziyet:

disritmiler

dilate kardiyomiyopati

 solunum yetmezliği

reflekslerde hiperaktivite

periferik nöropati

kişilik değişiklikleri

tremor

duygulanım değişiklikleri

hafıza kaybı

TOLUENE

Kronik maruziyet:

nadiren hepatorenal yetmezlik

geçici distal renal tubuler asidoz

Hiperkloremik metabolik asidoz

hipokalemi, hipofosfatemi ve metabolik asidoz

 Rabdomiyoliz, ciddi kas zayıflıkları

Bizar davranış değişiklikleri, akut paranoid psikoz, konfüzyon, görsel ve işitsel halüsinasyonlar, IQ azalması

Ani ölüm

TOLUENE

vHamilelerde fetal alkol sendromuna benzer bulgular (toluene embriyopati), mikroensefalopati, SSS disfonksiyonu, çeşitli büyüme gerilikleri

vÖzefagus ve rektum kanserleri ile direkt ilişkili. Kemik ve bağ dokusu kanserlerinde mortaliteyi arttırıyor

BENZENE

Doğada ham petrol içinde ve ağaçların yapısında bulunur.

Benzin katkı maddesi, kuru temizleme, yapışkanlar, ayakkabı sanayisinde ve lastik sanayisinde, boyalarda, yazıcılarda kullanılır.

Letal oral doz 10 mL

BENZENE

Akut etkileri:

9-12 g oral maruziyetle

Oral mukozada yanma hissi, kusma

Hepatik toksisite

Paroksismal noktürnal hemoglobinüri

Taşikardi

Önce SSS eksitasyonu sonra depresyon

Somnolans, bilinç kaybı, delirium

Kimyasal pneumonitis

BENZENE

Akut etkileri:

Daha yüksek dozlarda

Baş dönmesi

Eksitasyon

Dispne

Öfori

Koma ve ölum

BENZENE

Kronik etkileri:

Düşük miktarlarda inhalasyonu ile

Trombositopeni, lökopeni, aplastik anemi

Lösemi

Baş ağrısı, baş dönmesi

İrritabilite

Nöropatiler

Anormal EEG bulguları

Diyabet

Benzen maruziyetinde spongtan abortus

Hematolojik neoplazmlar

KSİLEN

Benzin komponentidir

Yanıcı bir sıvıdır

Solvent olarak boyalarda, mürekkepte, vernikte ve temizlik deterjanlarında bulunur

Plastik sanayii, sentetik tekstiller, parfüm, herbisid ve insektisidlerin yapımında kullanılır

Histolojide doku örnekleri hazırlanmasında

Tahmini letal doz erişkinlerde 50 mg/kg veya 15-30 mL`dir

İnhalasyonla 1000 ppm konsantrasyonlarında maruziyet hayati tehlike yaratır

KSİLEN

Gözlere, cilt ve müköz membranlara irritan

Renal bozukluk

KC fonksiyon bozuklukları

Geçici konfüzyon, hafıza kaybı

Pulmoner konjesyon ve ödem

Fokal alveoler hemoraji

KSİLEN

İnhalasyonla:

Geri dönüşümlü renal ve hepatik toksisite

Yüksek konsantrasyonlarda

SSS eksitasyonu takiben depresyon

Olfaktor değişiklikler

Solunum yollarında irritasyon

Non kardiyojenik pulmoner ödem

Şiddetli zehirlenmelerinde solunum depresyonu veya disritmiler nedeniyle ölüm

KSİLEN

Kronik maruziyet:

Dermatit

Dispne, bronşit

Konfüzyon

Baş dönmesi, baş ağrısı

Korku-endişe

Hafıza kaybı

Tremorlar

Bulantı-kusma

HALOJENLİ (KLORLU) HK`LAR

Karbon tetraklorid

Klorlu hidrokarbonlu insektisitler

Kloroform

Metil klorid

Tetrakloroetilen

Trikloroetilen

Vinil klorid

HALOJENLİ HK`LARIN KULLANIM ALANLARI

İnsektisidler

Reçine

Mikroskop indeks sıvısı

Vernik

Buzdolabı gazı

Leke çıkarıcı

Kuru temizleme

Yangın söndürücü

HALOJENLİ HK`LAR AKUT TOKSİSİTE

SSS depresyonu

Solunum depresyonu

Psikomotor değişiklikler

Kraniyel nöropatiler

Oral maruziyette hepatorenal yetmezlik

Hepatotoksisite

HALOJENLİ HK`LAR KRONİK TOKSİSİTE

Sentrilobuler hepatik toksisite

Hipotansiyon

Aritmi

Üst solunum yollarında irritasyon

DİĞER HK`LAR

Dizel benzin

Dizel benzin egsoz gazları

LPG

Makine yağı

Atık petrol yağları

Polisiklik aromatik hk

Polinükleer aromatikler

Basınçlı boyalar

Termoplastik yol boyaları

TERPENLER

Turpentine (neft yağı)

Pine oil (çam yağı)

Erişkinlerde 120-180 mL maruziyetler fatal olabilir

Yağlı boyalarda neft yağı kullanılır

TERPENLER

Genellikle oral maruziyet söz konusudur

Abdominal ağrı, kusma, diyare

Taşikardi

Dispne

Aspirasyon

Ateş

Glukozüri, hematüri, albüminüri, anüri

Eksitasyon, delirium

Ataksi, vertigo, stupor

Konvülzyonlar ve koma

TERPENLER

İnhalasyon:

Mükoz membran irritasyonu

Hiperpne

Vertigo

Taşikardi

Başağrısı

Hallüsinasyon

Konvülzyon

Kulak çınlaması

Susuzluk hissi

KC transaminazlarında minor değişiklikler

Renal bozukluk

Anemi

HİDROKARBON ZEHİRLENMELERİNDE TEDAVİ

Kusturma önerilmemekte

Gastrik lavaj:

Saf petrol türevlerinde yapılmaz

Diğerlerinde çok yüksek miktardaki maruziyetlerde, spongtan kusma yoksa, çok toksik etkileri varsa veya çok toksik katkı maddeleri içeriyorsa yapılabilir

 5 mL`nin üzerindeki ksilen maruziyetlerinde ilk 1 saat içinde yapılabilir

Aktif kömür genellikle önerilmemekte

HİDROKARBON ZEHİRLENMELERİNDE TEDAVİ

Solunum takibi:

O2 tedavisi

Entübasyon

Sıvı elektrolit dengesi takibi

EKG – vital bulgu takibi

Steroid tedavisi

Antibiyotikler

Ekstrakorporeal membran oksijenizasyonu

HİDROKARBON ZEHİRLENMELERİNDE TEDAVİ

İnhalasyon ile maruziyet halinde

Hastanın ortamdan uzaklaştırılması

Solunum güçlüğü yönünden değerlendirilmesi

O2 uygulanması

Mekanik ventilasyon

Beta 2 agonistler ve kortikosteroid aerosol

Sıvı elektrolit dengesinin takibi

EKG ve vital bulgu takibi

HİDROKARBON ZEHİRLENMELERİNDE TEDAVİ

Göz teması halinde

Bol su ile en az 15 dk irrigasyon

İrritasyon, ağrı, şişme, fotofobi, lakrimasyon devam ederse göz konsültasyonu

Cilt teması halinde

Kontamine kıyafetler çıkarılmalı

Sabun ve su ile cilt yikanmalı

Topikal tedavi

…