GIDA TEKNOLOJİSİ

Bu faaliyet sonucunda Gıda Teknolojisi alanında yer alan meslekleri tanıyabileceksiniz.

A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ Gıda Teknolojisi alanı; tarım ve hayvancılığa dayalı ham maddeleri, modern teknolojileri uygulayarak işleyen ve güvenli gıda üretimini sağlamak için duyusal, fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik yönden gıda kontrol hizmetlerini gerçekleştirerek tüketime uygun gıda maddeleri üreten ve insan beslenmesine sunan bir teknoloji dalıdır. Ülkemizin Avrupa Birliği uyum çalışmaları kapsamında ele alınan en önemli sektörlerden birisi de gıda sektörüdür. Son yıllarda dünyada gıda sektöründe izlenen modernizasyon, yeni teknolojik buluşlar, yeni gıda formülleri, ürünlerin çeşit yönünden giderek artması, tüketici damak zevkinin ve sosyal yaşantının değişmesi, ambalajlamada tüketicinin giderek aradığı üstün “albeni” niteliğinin ya da “arz” biçiminin önem kazanması, gramajda çeşitlenme ihtiyacının doğması gibi faktörler gıda endüstrisinde ilkel yöntemlerin terk edilmesini, çağdaş teknolojiye ağırlık verilmesini gerektirmektedir. Gıda sektöründe üretim kalitesinin artırılması iyi bir teknolojiye ambalajlama, uygun muhafaza, dağıtım ve depolama sistemine bağlıdır.

Tarımda yaşanan gelişmeler gıda sektörüne de yansımış, bitkisel ve hayvansal gıdaların üretimini artırmıştır. Süt, et, yumurta, hububatlar, sebze meyveler, çay, yağlı tohumlar, deniz ürünleri ve işleme tesisleri yurt geneline yaygınlaşmıştır. Buna bağlı olarak da işlenmiş gıda ürünlerinin ihracatının gıda sektörünün gelişmesine büyük katkıları olmuş, gıda ürünlerimizin dış satımından sağlanan döviz girdileri bugün hiç küçümsenmeyecek boyutlara ulaşmıştır. Türkiye’de gıda sanayisinin dış gelişmelere paralel olarak gelişmesi, kaliteli üretimin artması ve dış pazarda rekabet etmesi çok hızlı olan bilimsel ve teknik gelişmelerin yakından izlenmesine, uygun teknoloji transferine, çeşitli ve kaliteli ürünlerin üretimine bağlıdır. Ayrıca ülkemizdeki gıda sektörlerinin problemlerini çözmek ve dünya ölçeğinde hak edilen yere gelmek için gıda sektöründe yeni düzenlemelere ihtiyaç duyulmuştur. Bu amaçla 27.05.2004 yılında 5179 sayılı “Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararname” yürürlüğe girmiştir. Gıda sektöründe ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü) ve HACCP (Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları Standardı) gibi kalite sistemleri uygulanmaktadır. Sektörle ilgili “Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği”, “Gıda Üretim ve Satış Yerleri Hakkındaki Yönetmelik”, AB Gıda Mevzuatı gibi ulusal ve uluslararası yasalar, tebliğler ve yönetmelikler vardır. EOQ (Avrupa Kalite Kontrol Örgütü) vb. kuruluşlar da gıda sektörünün gelişmesine olumlu yönde etkilemiştir. Gıda sektörünün uluslararası standartlarda kaliteli ürün üretme ve pazarlama çabaları işletmelerde oto kontrol laboratuvarlarının artışı dolayısıyla eğitimli, nitelikli ve yetişmiş eleman ihtiyacını artırmaktadır.

B. ALANIN ALTINDA YER ALAN MESLEKLER Ø Gıda Laboratuvar Teknisyenliği, Ø Süt ve Süt Ürünleri Operatörlüğü, Ø Hububat ve Hububat Ürünleri Operatörlüğü, Ø Çay Üreticiliği ve Operatörlüğü, Ø Sebze-Meyve ve Ürünleri Operatörlüğü, Ø Sofralık Zeytin ve Zeytinyağı Operatörlüğü

GIDA LABORATUVAR TEKNİSYENİ Tanımı Gıda laboratuvar teknisyeni, her türlü gıdanın üretiminden tüketimine kadar geçen süreç içerisinde, alınan numunelerinin duyusal, fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik analizlerini laboratuvarda kendi başına ve belirli bir süre içerisinde yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir. Görevleri Ø İş organizasyonu yapmak, Ø Hijyen ve sanitasyon kurallarını uygulamak, Ø Analiz öncesi hazırlık yapmak, Ø Numuneyi analize hazırlamak, Ø Numunenin duyusal, fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik analizlerini yapmak, Ø Analiz sonrası işlemleri yapmak, Ø Analiz formlarını doldurmak, Ø Analiz sonuçlarını mevzuatlara göre değerlendirmek, Ø Mesleki gelişime ilişkin faaliyetleri yürütmektir.

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ OPERATÖRÜ Tanımı Süt ve süt ürünleri operatörü, kendi başına ve belirli süre içerisinde, Türk Gıda Mevzuatına uygun olarak hijyenik ortamda süt ve süt ürünleri üretimi için iş organizasyonunu yapma, gerekli ham madde ile üretimde kullanılan araç gereçleri tanıyıp kullanabilme, kontrol edebilme, basit bakım ve temizliğini yapma, ürünü ambalajlama ve depolama işlerini yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir. Sektörde bu elemanlar içme sütü operatörü, krema ve tereyağı operatörü, yoğurt ve ayran operatörü, peynir operatörü, dondurma operatörü vb. isimler alırlar. Görevleri Ø İş organizasyonu yapmak, Ø Üretim öncesi hazırlıkları yapmak, Ø Ham maddeleri hazırlamak, Ø Ham madde ve ürünün duyusal ve fiziksel analizlerini yapmak, Ø Kullanılan alet ve donanımların bakım ve basit onarımını yapmak, Ø Temizlik ve hijyen programlarını uygulamak, Ø Dondurma üretmek, Ø İçme sütü işlemek, Ø Krema üretmek, Ø Tereyağı üretmek, Ø Peynir üretmek, Ø Yoğurt üretmek, Ø Ayran üretmek, Ø Üretim formlarını doldurmak, Ø Üretilen gıdaları ambalajlamak ve depolamak, Ø Mesleki gelişime ilişkin faaliyetlere katılmaktır.

SEBZE MEYVE VE ÜRÜNLERİ OPERATÖRÜ Tanımı Sebze meyve ve ürünleri operatörü; kendi başına ve belirli süre içerisinde, Türk Gıda Mevzuatına uygun olarak hijyenik ortamda taze sebze meyveleri satışa hazırlama, sebze meyve ürünleri üretimi için iş organizasyonunu yapma, gerekli ham madde ile üretimde kullanılan araç gereçleri tanıyıp kullanabilme, kontrol edebilme, basit bakım ve temizliğini yapma, ürünü ambalajlama ve depolama işlerini yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir. Sektörde bu elemanlar salça operatörü, turşu operatörü, reçel ve marmelat operatörü, konserve operatörü, dondurulmuş sebze ve meyve operatörü, kurutulmuş sebze ve meyve operatörü vb. isimler alırlar. Görevleri Ø İş organizasyonu yapmak, Ø Üretim öncesi hazırlıkları yapmak, Ø Ham maddeleri hazırlamak, Ø Ham madde ve ürünün duyusal ve fiziksel analizlerini yapmak, Ø Kullanılan alet ve donanımların bakım ve basit onarımını yapmak, Ø Temizlik ve hijyen programlarını uygulamak, Ø Taze sebze ve meyveyi satışa hazırlamak, Ø Reçel ve marmelat yapmak, Ø Turşu yapmak, Ø Sebze ve meyve kurutmak, Ø Sebze ve meyve konservesi yapmak, Ø Dondurulmuş sebze ve meyve üretmek, Ø Üretim formlarını doldurmak, Ø Üretilen gıdaları ambalajlamak ve depolamak, Ø Mesleki gelişime ilişkin faaliyetlere katılmaktır.

HUBUBAT VE HUBUBAT ÜRÜNLERİ OPERATÖRÜ Tanımı Hububat ve hububat ürünleri operatörü; kendi başına ve belirli süre içerisinde, Türk Gıda Mevzuatına uygun olarak hijyenik ortamda hububat ve ürünleri üretimi için iş organizasyonunu yapma, gerekli hammadde ile üretimde kullanılan araç gereçleri tanıyıp kullanabilme, kontrol edebilme, basit bakım ve temizliğini yapma, ürünü ambalajlama ve depolama işlerini yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir. Sektörde bu elemanlar değirmen operatörü, kurubaklagil operatörü, kurubaklagil paketleme operatörü, ambalajlama operatörü, hububat depolama operatörü, hamur operatörü, hamur şekillendirme operatörü, fırıncı vb. isimler alırlar. Görevleri Ø İş organizasyonu yapmak, Ø Üretim öncesi hazırlıkları yapmak, Ø Ham maddeleri hazırlamak, Ø Ham madde ve ürünün duyusal ve fiziksel analizlerini yapmak, Ø Kullanılan alet ve donanımların bakım ve basit onarımını yapmak, Ø Temizlik ve hijyen programlarını uygulamak, Ø Hububat ve ürünlerini satışa hazırlamak, Ø Tahılları depolamak, Ø Öğütülmüş ürünler elde etmek, Ø Makarna üretmek, Ø Ekmek ve çeşitlerini üretmek, Ø Bisküvi üretmek, Ø Nişasta üretmek, Ø Tarhana üretmek, Ø Kuruyemiş üretmek, Ø Üretim formlarını doldurmak, Ø Üretilen gıdaları ambalajlamak ve depolamak, Ø Mesleki gelişime ilişkin faaliyetlere katılmaktır.

ÇAY ÜRETİCİSİ VE OPERATÖRÜ Tanımı Çay üreticisi operatörü, kendi başına ve belirli süre içerisinde, Türk Gıda Mevzuatına uygun olarak hijyenik ortamda siyah, yeşil ve bitkisel çay üretimi için iş organizasyonunu yapma, gerekli ham madde ile üretimde kullanılan araç gereçleri tanıyıp kullanabilme, kontrol edebilme, basit bakım ve temizliğini yapma, ürünü harmanlama, ambalajlama ve depolama işlerini yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir. Sektörde bu elemanlar çay harmanlama operatörü, çay paketleme operatörü vb. isimler alırlar. Görevleri Ø İş organizasyonu yapmak, Ø Üretim öncesi hazırlıkları yapmak, Ø Ham maddeleri hazırlamak, Ø Ham madde ve ürünün duyusal ve fiziksel analizlerini yapmak, Ø Kullanılan alet ve donanımların bakım ve basit onarımını yapmak, Ø Temizlik ve hijyen programlarını uygulamak, Ø Çaylık oluşturma ve hasat yapmak, Ø Siyah çay üretimi yapmak, Ø Çay ambalajlama, Ø Yeşil çay üretmek, Ø Bitkisel çayları üretmek, Ø Üretim formlarını doldurmak, Ø Üretilen gıdaları ambalajlamak ve depolamak, Ø Mesleki gelişime ilişkin faaliyetlere katılmaktır.

SOFRALIK ZEYTİN VE ZEYTİNYAĞI OPERATÖRÜ Tanımı Sofralık zeytin ve zeytinyağı operatörü, kendi başına ve belirli süre içerisinde, Türk Gıda Mevzuatına uygun olarak hijyenik ortamda sofralık zeytin ve zeytinyağı üretimi için iş organizasyonunu yapma, gerekli ham madde ile üretimde kullanılan araç gereçleri tanıyıp kullanabilme, kontrol edebilme, basit bakım ve temizliğini yapma, ürünü ambalajlama ve depolama işlerini yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir. Sektörde bu elemanlar; ambarcı, zeytin alım elemanı, zeytinyağı operatörü, salamuracı, zeytin işleme operatörü, filtre ve dolum operatörü, meydancı vb. isimler alırlar. Görevleri Ø İş organizasyonu yapmak, Ø Üretim öncesi hazırlıkları yapmak, Ø Ham maddeleri hazırlamak, Ø Ham madde ve ürünün duyusal ve fiziksel analizlerini yapmak, Ø Kullanılan alet ve donanımların bakım ve basit onarımını yapmak, Ø Temizlik ve hijyen programlarını uygulamak, Ø Sofralık zeytin üretimi yapmak, Ø Zeytin ürünlerini ambalajlamak ve depolamak, Ø Zeytinyağı üretmek, Ø Üretim formlarını doldurmak, Ø Mesleki gelişime ilişkin faaliyetlere katılmaktır. Bunların dışında gıda üretiminde görev alan birçok operatör de (hazır çorba, sakız, toz, gazlı ve gazsız içecekler, alkollü içkiler, kuru yemiş, bal, balık, et ve tavuk ürünleri vb.) mevcuttur. Bu üretim operatörlerinin altında gıda üretim kalfaları, ayıklama ve yıkama, ambalajlama, depolama vb. elemanlar da bulunmaktadır.

C. MESLEK ELEMANLARINDA ARANAN ÖZELLĠKLER Gıda laboratuvar teknisyeni olmak isteyenlerin; Ø İş disiplinine sahip, Ø Laboratuvara ait araç ve donanımların kullanımına özen gösteren, Ø Gıda sektöründe çalışmasına engel herhangi bir bulaşıcı hastalığı ve/veya hastalığın taşıyıcısı olmayan, Ø El ve parmaklar1n1 ustal1kla kullanan, Ø Göz ve el koordinasyonunu salayan, Ø Dikkatli ve sorumluluk sahibi, Ø 0_ güvenliine dikkat eden, Ø Hijyen ve sanitasyon kurallar1n1 uyan, Ø Ya_am boyu örenme istei olan, Ø Mesleki eitim alm1_ kimseler olmalar1 gerekir. Süt ve süt ürünleri operatörü, hububat ve hububat ürünleri operatörü, çay üreticisi ve operatörü, sebze meyve ve ürünleri operatörü, sofral1k zeytin ve zeytinya1 operatörü olmak isteyenlerin; Ø 0_ disiplinine sahip, Ø Üretimde kullan1lan alet ve donan1mlar1n kullan1m1na özen gösteren, Ø Vücut yap1s1 güçlü ve sal1kl1, Ø G1da sektöründe çal1_mas1na engel herhangi bir bula_1c1 hastal11 ve/veya hastal11n ta_1y1c1s1 olmayan, Ø Gözlerini ve ellerini birlikte ustal1kla kullanabilen, Ø Dikkatli ve tedbirli, ekip çal1_mas1na yatk1n, Ø Hijyen ve sanitasyon kurallar1n1 uyan, Ø 0_ güvenliine dikkat eden, Ø Mesleki eitim alm1_ kimseler olmalar1 gerekir

D. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI 0_, genel olarak ayakta yap1l1r. Meslek elemanlar1 g1da, kimya, ziraat mühendisleri, biyologlar, veterinerler ve g1da teknikerleriyle iletişimde bulunurlar. 0_ ba_1nda mesleklerinin gerektirdii özel k1yafetler giyerler. Çal1şma esnas1nda dikkatli olmad1klar1 takdirde yanma, kayma, düşme, kesilme, elektrik çarpmas1 ve doal gaz zehirlenmeleri gibi kazalarla karş1laşabilirler. Çal1şma saatleri gündüz veya gece-gündüz vardiyal1 olabilir. G1da laboratuvar teknisyenleri, kamu ve özel g1da kontrol laboratuvarlar1nda görev yaparlar. Laboratuvar ortam1 kapal1 ve temizdir. Süt ve süt ürünleri operatörü, hububat ve hububat ürünleri operatörü, çay üreticisi ve operatörü, sebze meyve ve ürünleri operatörü, sofral1k zeytin ve zeytinya1 operatörü; g1da maddesi üreten fabrikalar ve imalâthanelerde görev yaparlar. G1da üretim ortam1 temiz, s1cak/serin, 1slak, rutubetli, kokulu tozlu ve gürültülü olabilir. Çal1_t11 g1da üretim alanlar1na göre çe_itli donan1mlar, ham madde ve yard1mc1 maddeler kullan1rlar.

E. İŞ BULMA İMKÂNLARI G1da laboratuvar teknisyenleri, g1da üretimi yapan fabrikalar1n1n laboratuvarlar1nda, özel g1da kontrol laboratuvarlar1 vb. yerlerde i_ imkân1 bulabilmektedirler. Hizmet sektöründe marketler, yemek fabrikalar1, pastaneler vb. yerlerde de kalite kontrol eleman1 olarak çal1_abilirler. 0_ yerlerinde belli bir süre çal1_anlar, laboratuvar sorumlusu olabilmektedirler. Süt ve süt ürünleri operatörü, hububat ve hububat ürünleri operatörü, çay üreticisi ve operatörü, sebze meyve ve ürünleri operatörü, sofral1k zeytin ve zeytinya1 operatörü, g1da üretimi yapan fabrikalar ve imalâthanelerde çal1_abilirler. G1da sektöründe geli_mi_ teknolojilerden yararlanarak üretim yapan i_letmelerin çoalmas1 bu alanda nitelikli eleman ihtiyac1n1 sürekli k1lacakt1r. 0_ yerlerinde belli bir süre çal1_anlar, çe_itli bölümlerde üretim sorumlusu olarak çal1_abilmektedirler.

F. EĞİTİM VE KARİYER İMKÂNLARI Süt ve süt ürünleri operatörü, hububat ve hububat ürünleri operatörü, çay üreticisi ve operatörü, sebze meyve ve ürünleri operatörü, sofral1k zeytin ve zeytinya1 operatörü ve g1da laboratuvar teknisyenleri eitim ve kariyer imkânlar1n1n ayn1s1na sahiptirler. Meslek eitimi, 20052006 eitim öretim y1l1ndan itibaren meslek liselerinin g1da teknolojisi alan1nda diploma program1nda verilir. Lise örenimlerini bu alanda tamamlayan örenciler, ÖSSde ba_ar1l1 olduklar1 takdirde dört y1ll1k fakültelerin (lisans) ilgili bölümlerine girebilecekleri gibi, s1navs1z geçi_ hakk1ndan yararlanarak iki y1ll1k meslek yüksekokullar1na (ön lisans) da devam edebilirler. Meslek yüksekokullar1n1 ba_ar1yla bitirenler, ÖSYM taraf1ndan yap1lan dikey geçi_ s1nav1nda ba_ar1l1 olduklar1 takdirde, alanlar1 ile ilgili dört y1ll1k fakültelerde de örenim görebilirler. Mesleki eitim merkezleri, ç1rakl1k eitimi uygulama kapsam1na al1nan illerde ve meslek dallar1nda aday ç1rak, ç1rak, kalfa ve ustalara eitim vermek ve çe_itli meslek kurslar1 açmak suretiyle sanayinin ihtiyaç duyduu nitelikli ara insan gücünü yeti_tirmek amac1yla aç1lan eitim kurumlar1d1r. Halk eitimi merkezleri, ya_am boyu örenme perspektifi içerisinde her zaman ve her yerde uygulanabilecek yayg1n eitim programlar1 ile her ya_ ve düzeyde bireylere eitim sunmaktad1r. Mesleki eitim merkezlerinde, G1da Teknolojisi alan1nda eitim verilmektedir. Modüler programlarla meslek liseleri aras1nda paralellik saland11ndan dolay1 yatay ve dikey geçişler olabilecektir.

…

Kaynak