Gıda Perakendeciliği ve Lojistik ( Prof. Dr. Harun AKSU )
En son bağımsız verilere göre, Türk perakende sektörünün (gıda ve gıda dışı) cirosu 2006 yılında 136,9 milyar ABD Doları olarak gerçekleştirilmiştir ve 2010’a kadar sektörün 199 milyar ABD Doları’na ulaşması hedeflenmiştir.
• Halihazırda Türk perakende sektörünün yaklaşık %65’inin geleneksel perakende ve %35’nin ise modern perakende sektörüne ait olduğu bilinmektedir.
• Buna göre, modern perakende sektörünün büyüklüğü yaklaşık olarak 47,9 milyar ABD Doları olarak hesaplanabilir.
• Genel olarak Türk perakende sektöründe en büyük pay ise toplam satışların yaklaşık %52,8’ini (72,3 milyar ABD Doları civarı) oluşturan gıda perakendeciliğine aittir.
• Organize perakende sektörünün gıda perakende sektörü içindeki payı ise henüz 16 milyar ABD Doları seviyelerindedir.
• Bu rakamın içine tüm hipermarketler, süpermarketler ve yerel zincirler de dahildir.
• Geleneksel işletmecilerin modernleşme yönünde teşvik edilmesi ve kendilerine bu yönde (örneğin isim hakları, satın alma grupları ve uzmanlaşma gibi alanlarda) yol gösterilmesi halinde, onlar da devam etmekte olan bu hızlı büyümeye tam olarak katılabileceklerdir.
• Türkiye’de perakende sektörü, tarım sektörünün perakendeciliğe olan etkilerinin dışarda tutulması durumunda bile ekonomiye yaklaşık 6,7 milyar ABD Doları tutarında bir katma değer yaratmakta ve yine yaklaşık olarak 2,5 milyon kişiyi istihdam etmektedir.
Perakende sektörünün tüm ekonomi üzerindeki etkisi,
– toplam Türkiye üretiminin %3,5’i ve
– istihdamın ise %12’si olacaktır.
• Özellikle organize perakende sektörü, tedarik zincirinin her aşamasında kalite standartlarını koyması, büyük hacimli talepleri olması ve israfın en aza indirilmesi konusunda çiftçilerin eğitilmesi suretiyle tarım-hayvancılık sektörünün gelişimine yardımcı olmaktadır.
• Genel olarak günümüz Türk perakende sektörü yaklaşık %65 oranındaki geleneksel perakende pazar payıyla, 1970’lerin Avrupa perakende pazarına çok benzemektedir.
• Buna karşın, AB’de modern perakendecilerin pazar payı her geçen gün artmış ve 1980’de %51 iken 2002’de bu oran %83’e çıkmıştır.
• Öte yandan, AB ülkelerinde her bir milyon nüfusa ortalama 15 hipermarket ve 150 süpermarket düşerken, bu rakam Türkiye’de henüz 3 hipermarket ve 17 süpermarket civarındadır.
Perakende Sektörü
• Türkiye’de gıda perakendecileri ile ilgili olarak son beş yılda, süpermarketlerin ve indirim mağazalarının (discounter) sayısında önemli bir artış olmuştur.
• Süpermarketlerin ve indirim mağazalarının yükselişi Türk ekonomisi açısından yeni bir oluşumdur.
• Söz konusu bu marketlere ulaşımın kolay olmasından, örneğin konut alanlarına yakın olması ve alışveriş için daha az zaman harcanması sebebiyle, Türkiye’de giderek artan sayıda insan bu tür yerlerden alışverişi tercih etmektedir.
Gıda perakendecilerinin pazar payları
GIDA LOJİSTİĞİ
• Gıda güvenliği insan gıdası ve hayvan yemi olarak kullanılan her türlü hammadde, yarı mamul ve mamul maddelerin çiftlikte yetiştirilmesi, üretimi, bakımı, hasadı ve depolanması da dahil olmak üzere işleme, paketleme, taşıma, hazırlık, dağıtım ve satış aşamalarını kapsayan tedarik zinciri sürecinde insan sağlığına zararlı olabilecek biyolojik, kimyasal ve fiziksel kökenli tehlike ve zararlıların bulaşmasından korunması için tasarlanan işlemler ve uygulamalardan oluşan bir eylemler bütünüdür.
• Bu süreçte depolama, taşıma ve lojistik hizmetleri her aşamada karşımıza çıkmaktadır.
• Gıda sektöründe özellikle çabuk bozulabilir hayvansal gıdaların üretimi, depolanması ve taşınması sürecinde soğuk zincirin önemi büyüktür.
• Bu tür gıdaların oluşturduğu tehlikeler son otuz yıldır dünyanın ve ülkemizin gündemini sıklıkla meşgul etmektedir.
…