Her yıl milyonlarca insan gıdalara alerjik reaksiyonlar vermektedir. Çoğu gıda alerjisi nispeten daha küçük belirtiler göstermekteyse de, bazı gıda alerjileri şiddetli etki göstermekte, bazı durumlarda ise gıda alerjileri insan hayatını tehdit edebilmektedir. Gıda alerjileri için bir tedavi yoktur. Alerjen gıdalardan sıkı bir şekilde korunma, erken teşhis ve gıdanın alerjik reaksiyonlarının yönetimi ciddi sağlık sorunlarının oluşmasını önlemede önemli konulardır.

Önemli gıda alerjenleri:

160’tan fazla gıda, alerjisi olan insanlarda etkili olabilmektedir. Gıda alerjilerinin %90’ı ise en yaygın 8 alerjen gıda tarafından oluşturulmaktadır. Bu gıdalar:

1. Süt

2. Yumurta

3. Balık

4. Kabuklu deniz ürünleri (örn. Yengeç, karides, istakoz)

5. Sert kabuklu kuruyemişler (Ceviz, Fındık, Badem)

6. Fıstık

7. Un

8. Soya

Yukarıdaki sekiz gıda ve bunlardan elde edilen proteinleri içeren gıdalar yaygın gıda alerjilerinin başlıca nedenlerindendir.

Belirtiler

1. Kurdeşen

2. Yüz kızarması, kızarıklık

3. Ağızda karıncalanma, yanma veya kaşıntı hissi

4. Yüz, dil veya dudaklarda şişme

5. Bulantı ve kusma

6. Karında kramplar

7. Öksürme veya hapşırma

8. Baş dönmesi

9. Boğaz ve ses tellerinde şişme

10. Nefes alma güçlüğü

11. Bilinç kaybı

Belirtiler ortaya çıktığında yapılacaklar

Gıdalar tüketildikten sonra yukarıda yer alan belirtilerin ortaya çıkması gıda alerjisi işareti olabilir. Tüketiciler kendilerinde bu belirtileri ortaya çıkaran gıdaları tüketmekten kaçınılmalı, eğer bu gıdalar tüketilip, gıda alerjisini gösteren belirtiler ortaya çıkmışsa bir doktor veya sağlık kuruluşu ile temasa geçilerek gerekli testler ve tedaviler uygulanmalıdır.
Gıda alerjisi olduğunu öğrenen tüketiciler gıdaların etiketleme kurallarını öğrenerek, sıkıntı kaynağı gıdayı tüketmekten kaçınmalıdır. Kazayla alerjen gıdanın tüketilmesi durumunda erken belirtileri tanımalı, bu durumlarda uygulanacak gerekli davranışları doğru bir biçimde öğrenmelidir.

Bir gıda tüketilirken veya tüketildikten sonra belirli bir gıda alerjisi olan kişiler daha önceden karşılaştığı belirtileri göstermeye başlarsa, acil olarak gerekli davranış kurallarını uygulamalı ve en yakın sağlık kuruluşuna gitmelidir.

Hayatı tehdit eden durumlar

Gıdaları tükettikten sonra küçük gıda alerjisi belirtilerinin oluşması durumunda gerekli müdahalelerin yapılmaması durumunda belirtiler kısa bir sürede anafilaksiye dönüşebilir. Gıda alerjenlerinin tüketilmesinden sonra gıda alerjisi olan kişinin hayatını tehdit eden alerjik reaksiyon “anafilaksis” olarak adlandırılmaktadır. Anafilaksis, aşırı duyarlık yaratan bir antijenin vücuda girmesi ile oluşan şiddetli antijen antikor reaksiyonu olarak tanımlanabilir. Anafilaksi durumunda

1. Akciğerlere giden hava yolları daralır

2. Kan basıncı çok düşer ve anafilaktik şok oluşur.

3. Nefes borusu tıkanır.

Anafilaksi oluşması durumunda, belirtiler görülmeye başlar başlamaz kısa zamanda epinefrin uygulanması ciddi sonuçların ortaya çıkmasını önlemede yardımcı olabilmektedir.

Allerjen gıdaların etiketlenmesi

Gıdaların etiketlenmesi ile ilgili genel kurallar “Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddelerinin Genel Etiketleme ve Beslenme Yönünden Etiketleme Kuralları Tebliği”nde 22.01.2006 tarihinde yapılan değişiklikle şu şekilde düzenlenmiştir.:

“Etikette belirtilmesi zorunlu allerjen bileşenler listesi EK-8’de yer almaktadır. Bu bileşenler son üründe değişik bir formda olsalar bile, etikette açıkça belirtilmelidirler. Ancak gıda maddesinin ismi, ilgili bileşeni içeriyorsa, ayrıca bir ifadeye gerek yoktur. Bununla birlikte, gıdanın üretiminde kullanılan herhangi bir maddenin kendisi veya değişik formu ürün içinde bulunuyorsa ve bu madde EK-8’de yer alan bileşenlerden oluşuyorsa, bu bileşen etiket üzerinde belirtilir. Alkollü içecekler için de aynı kurallar geçerlidir.”

Ek.8. Allerjen Bileşenler

Bileşenler	Hariç tutulan ürünler
Gluten içeren tahıl çeşitleri (buğday, çavdar, arpa, yulaf, kılçıksız buğday, kamut veya hibrit türleri) ve ürünleri	– Dekstroz dahil buğday bazlı glukoz şurupları – Buğday bazlı maltodekstrinler – Arpa bazlı glukoz şurupları -Distile alkollü içkilerin distilatında kullanılan tahıl çeşitleri
Kabuklular ve ürünleri
Yumurta ve ürünleri	– Şarapta kullanılan yumurtadan üretilen lizozim – Şarap ve elma şarabında inceltici madde olarak kullanılan yumurtadan üretilen albumin
Balık ve ürünleri	– Vitamin ve aroma taşıyıcısı olarak kullanılan balık jelatini – Bira, şarap ve elma şarabında inceltici madde olarak kullanılan balık jelatini veya Isinglass
Yerfıstığı ve ürünleri
Soya fasulyesi ve ürünleri	– Rafine soya fasulyesi yağı – Soya fasulyesinden elde edilen tokoferollerin (E306) doğal karışımları, doğal D-alfa tokoferol, doğal D-alfa tokoferol asetat, doğal D-alfa tokoferol suksinat – Soya fasulyesinin fitosterol ve fitosterol esterlerinden elde edilmiş bitkisel yağlar – Soya fasulyesi sterollerinden üretilen bitkisel stanol esteri
Süt ve süt ürünleri (laktoz dahil)	– Distile alkollü içkilerde distilat olarak kullanılan peynir altı suyu – Laktitol – Şarap ve elma şarabında inceltici madde olarak kullanılan süt (kazein) ürünleri
Yerfıstığı, fındık ve fıstık gibi sert kabuklu meyveler; badem (Amygdalus communis L.), fındık (Corylus avellana), ceviz (Juglans regia), cashew fıstığı (kaju) (Anacardium occidentale), pekan fındığı (Carya illinoiesis-Wangenh.-K.Koch), brezilya fındığı (Bertholletia excelsa), antep fıstığı (Pistacia vera), macadamia fındığı ve Queensland fındığı (Macadamia ternifolia) ve bunların ürünleri	– Distile alkollü içkilerde distilat olarak kullanılan sert kabuklu meyveler – Distile alkollü içkilerde aroma maddesi olarak kullanılan sert kabuklu meyveler (badem, ceviz)
Kereviz ve ürünleri	– Kereviz yaprağı ve kereviz tohumu yağı – Kereviz tohumu oleoresini
Hardal ve ürünleri	– Hardal yağı – Hardal tohumu yağı – Hardal tohumu oleoresini
Susam tohumu ve ürünleri	–
Kükürt dioksit ve sülfitler, (SO2 cinsinden en çok 10 mg/kg veya 10 mg/L)