KONU: GAZ KROMATOGRAFİSİ İLE YAĞ ASİTLERİNİN BELİRLENMESİ

Yağların teşhis edilebilmesi ve yağlarda tağşiş olup olmadığının belirlenmesi için yapılan bir analizdir. Bitkisel ve hayvansal yağlarda asit sayısı 2’den düşük yağlar için uygulanır.

AMAÇ: FINDIK YAĞINDA YER ALAN YAĞ ASİTLERİNİN HAZIR OLARAK VERİLMİŞ KROMATOGRAMLARDAN YARARLANILARAK TAYİN EDİLMESİ

MATERYAL:

• Fındık yağında önceden çalışılıp elde edilmiş kromatogram

• Standart kromatogram

• Excel tablosu

YÖNTEM:

Gaz Kromatografisinin Kullanılmasında Bilinmesi Gereken Teorikler:

Yağlar 230^oC’de ısıtıldıklarında polimerize olurlar. Bu olaya ‘kuyruklanma’ denir. Polimerize yağlar tayin cihazımıza zarar vereceğinden yağ asitleri formuna dönüştürülmelidir. Bunun için yağlara ‘türevlendirme’ yapılır. Amacı; istediğimiz formu tamamen uçucu hale getirmektir. Türevlendirme ‘esterleştirme’  olarak yağlara uygulanır.

Esterleştirme;

Yaklaşık 400 mL yağ örneğine isooktan ilave edilerek yağ çözülür. Sonra sabunlaşmayı sağlaması için 2N metanollü KOH (eklenip santrifüjlenir, santrifüj yoksa) ardından HCl ilave edilir. Faz ayrımı olması beklenir. Berrak faz ayrılır. Tamamen berrak olmalıdır aksi halde kolona zarar verir. Çünkü kolon O₂ ve neme duyarlıdır. Ayrıca fazın tamamen berrak olmaması halinde yanlış sonuçlar da elde edilebilir.

Elde Edilen Metil Esterlerin GC’ye Enjekte Edilmesi;

Hazırlanan metil ester şırınga ile bir odacığa belirlenen oranda enjekte edilir. Şu anda enjeksiyonu kendisi yapan GC’lerin kulanımı yaygındır.

GC’nin Bölümleri:

1)     Gazlar;

3 adet gaz kullanılır. Helyum taşıyıcı gazdır. Hidrojen  ve kuru hava belirli oranlarda birleşerek FID dedektörde oluşacak pilot alevin yanması için gerekli ortamı sağlarlar.

2)     Enjeksiyon Bloğu;

Enjeksiyon bloklar SPLİT (bölünmeli) ve STLİPLESS(bölünmesiz) tip olarak ikiye ayrılır:Aranılan madde örnekte fazla miktarda bulunuyor ise split tip kullanılır. Örneğin split oranı “1:80”  ise örneği 80 parçaya bölür ve bir parçasını kolona veriyor demektir. Yağ asitleri için kullanılır.Aradığımız bileşik örnekte az miktarda bulunuyor ise de splitless  tip kullanılır. Uçucu yağlarda tercih edilir.

3)     Kolon;

Enjeksiyon bloğunda gaz fazına gelen örnek kolona geçer.  Burada molekül ağırlığı yani karbon zinciri uzunluğu önemlidir ve düşük moleküllü bileşikler ağır moleküllülere göre kolonu daha çabuk terk eder.

4)     Dedektör;

Kolonu terk eden bileşikler dedektöre gelir ve dedektörde yanan pilot alevde iyonlarına ayrışarak bir çeşit elektrik sinyali oluştururlar. Bu sinyalde bir kaydedici tarafından kaydedilip zamana karşı sinyal büyüklüğü olacak şekilde pikler oluşturur. Miktarı fazla olan yağ asitleri daha büyük pikler oluştururlar va piklerin geliş zamanları standartlarla karşılaştırılarak yağ asitleri çeşidi tayin edilir.

Dedektörde pilot alevin yanması için H ve kuru hava belirli bir oranda (genelde 1:10) birleşirler.

Yağ asitlerinin belirlenmesinde yaygın olarak FID (alev iyonlaştırmalı dedektör) kullanılır.

…