BENZOİK ASİT

TARİHİ

Benzoik asit 16. yüzyılda keşfedilmiştir.

Benzoin reçinesinden kuru damıtma işlemiyle elde edilmesi ilk olarak 1556’da eczacı Michel de Nostredame tarafından tarif edilmiştir.

1832’de Justus von Liebig ve Friedrich Wöhler benzoik asitin kimyasal yapısını belirlemişlerdir.

1875’te ise Salkowski bezoik asitin mayalara ve küflere karşı etkisini keşfetmiştir.

Benzoik asit, gıdalarda kullanılan en güvenli koruyucu katkı maddelerinden biridir.

Numarası E 210’dur.

En basit aromatik karboksilik asittir ve benzoin reçinesinden elde edilir.

Benzoik asit doğada yaban mersini, kızılcık, mantar, tarçın ve karanfilde bulunur. Ayrıca bazı süt ürünlerinde bakteriyel mayalanma sonucunda doğal olarak bulunur.

Ticari olarak benzoik asit çoğunlukla toluenin oksijen ile reaksiyonu sonucunda elde edilir. Ayrıca konsantre sülfürik asit ile benzenin oksidasyonu da benzoik asit hazırlanmasında kullanılır.

Benzoik asit mayaların, küflerin ve bazı bakterilerin üremelerini engeller. Benzoik asit nötr ve bazik özellikteki gıdalarda etkin değildir.

Benzoik asit ve tuzları çoğunlukla tatsız ve nisbeten zehirsizdir.

Ağıza alındıktan sonra vücutta bulunan amino asit (H2N- CH2-COOH) ile birleşerek hippurik asit (C6H5-CO-NH-CH2COOH) haline geçer ve vücuttan idrarla dışarı atılır.

Genellikle gıdalardaki benzoik asit seviyesi % 0,05 ile 0,1 arasındadır.

Benzoik asitin gıdalarda fazla kullanımı üründe ekşi tatla sonuçlanır ve günlük kabul edilebilir benzoik asit alımı 5 mg/kg vücut ağırlığıdır.

KİMYASAL YAPISI

Kimyasal formülü C6H5COOH olan benzoik asit renksiz ve kristal veya toz yapıda bir katıdır.

Moleküler ağırlığı 122.12 g/mol

Yoğunluğu 1, 32 g/cm3

Erime noktası 122,4°C (395 K)

Kaynama noktası 249°C (522 K)

Suda çözünürlüğü 3.4 g/L (25°C)

Asitliği (pKa) 4,21’dir

MOLEKÜLER YAPISI

KONSANTRASYON / PH

KULLANIM ALANLARI

Benzoik asit ve tuzları, asitli ve zayıf asitli gıdalarda koruyucu katkı maddesi olarak kullanılır ve çoğu organik maddenin sentezi için önemli bir ön maddedir. Ticari olarak elde edilen benzoik asidin %90’ı direk olarak fenole ve kaprolaktama dönüştürülür.

Analitik kimya labotaruvarlarında standart referans olarak kullanılır.

Sentetik plastik elde etmek için kullanılır.

Otomobillerin antifrizlerinde soğutucu kısmına eklenen kimyasalların içeriğine katılır.

Korozyon engelleyici kimyasalların içeriklerinde kullanılır.

Tekstilde pamuk liflerinin boyanmasında kullanılır.

Tütün ilaçlamada ve diğer böcek öldürücü ilaç içeriklerinde yer alır.

Kozmetikte şampuanların, parfümlerin, traş köpüklerinin, saç spreylerinin ve saç boyalarının içeriklerinde de benzoik asit bulunmaktadır.

Whitfield Merhemi şeklinde derideki mantar hastalıklarında kullanılır.

GIDALARDA KULLANIMI

Gıdalarda mikrobik bozulmayı önlemek için kullanılır. En çok kullanıldığı alanlar meyve suyu, marmelat, reçel, gazlı içecekler, turşular, ketçap ve benzeri ürünlerdir.

Konserve ürünlerinde gelişen bakterilerin üremelerini engellemek amacıyla koruyucu olarak kullanılır. (Domates salçası ve sosları)

Reçel, marmelat, şurup ve şerbet üretiminde kullanılır.

Ayrıca salamura et ve balık için de benzoik asit koruyucu olarak kullanılır.

DÜNYADAKİ TÜKETİM

…