1950’li yıllarda Helvacızade A.Ş. olarak gıda ticareti ile faaliyete başlanmış. 1989 yılında temeli atılan ve 1991 yılı Ekim ayında üretime başlayan, 100.000 m² açık, 30.000 m² kapalı alan üzerine kurulan fabrika, “Ayçiçek yağı, Zeytinyağı, Mısırözü yağı, Soya yağı, Kanola yağı, Pamuk yağı, Fındık yağı, Bitkisel karışım yağlar vb. gibi tüm bitkisel yağları üretebilecek kapasitedir. Şu an yalnızca ayçiçek yağı üretimi yapılıyor ve günlük kapasitesi 60 tondur. Ancak yeni kurulan henüz faaliyete geçmemiş olan tesisin kapasitesi 300 tondur. Üretimde kullanılan makineler Belçika ve İsveç gibi sektörde öncü olan ülkelerden alınmış, bunun yanında Almanya, Hollanda ve Japonya ürünü ekipmanlarla desteklenmiştir. Üretim süreci, insan hatasından bağımsız, PLC otomasyon sistemlerinin kontrolündedir.Türkiye’de TS-EN-ISO 9002 Kalite Sistem Belgesini alan ilk bitkisel yağ tesisidir. Ayrıca aldığı diğer belgeler; TS-EN-45001 Laboratuar yeterlilik belgesi, TS-EN-ISO 14001 Çevre Yönetimi Sistem Belgesi, Çevresel Etki Değerlendirmesi ÇED Raporu, OHSAS 18001 Çalışan Sağlığı ve İŞ Güvenliği Sistem Belgesidir. TS-EN-ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemine geçilmiştir. HACCP sistemi kurulmuş ve uygulanmaktadır. Bünyesinde 45 işçi ve 9 mühendis çalışmaktadır.

Türkiye genelinde tüm il ve ilçelerin yanında, yurt dışında Danimarka, Almanya, İsveç, Belçika, Rusya, Romanya, Suudi Arabistan, Suriye, Kosova, Kıbrıs, Azerbaycan, Özbekistan, Kazakistan, Türkmenistan, Tacikistan, Gürcistan gibi birçok ülkeye üretim yapılıyor.

Atık su arıtma tesisleri Reserve Osmasis gibi bir teknolojiyle, 720 ton/yağ kapasiteyle içilecek su üretilebilecek şekilde kurulmuştur.

Isı santralinde 2500 kg buhar üretilmektedir. Doğal gaz sistemlerine göre uyarlanan tesiste, LPG gazı kullanılmakta ve hava kirliliğine sebep olabilecek sebep olabilecek zehirli gaz çıkışı önlenmektedir.

AYÇİÇEK YAĞI ÜRETİM AŞAMALARI:

Ham yağ alınarak rafine ediliyor. Genel olarak yağlarda fiziksel ve kimyasal olmak üzere 2 türlü rafinasyon işlemi yapılmaktadır. Kimyasal rafinasyonda; fosfolipidlerin giderilmesi (degumming), asitlik giderme (nötralizasyon), renk açma (ağartma), mumsu maddelerin uzaklaştırılması (kışlandırma-winterizasyon) ve koku giderme (deodorizasyon) aşamaları varken, fiziksel rafinasyonda degumming, ağartma ve vinterizasyonu takiben son aşamada nötralizasyon ve deodorizasyon işlemleri birlikte yapılır.

Helvacızade A.Ş. Bitkisel Yağ Rafirasyon Tesisleri’nde rafinasyon aşamaları; degumming, nötralizasyon, ağartma, vinterizasyon ve deodorizasyondur. Rafinasyon süreci 36 saatte tamamlanmaktadır.

İşletmeye alınan ham yağ silolarda depolanır. Rdafinasyon işlemi için tesise getirilen yağa uygulanan işlemler.

Degumming: Rafinasyonun ilk basamağıdır. Bu işlemle ham yağın hidratlanması sağlanır. Ham yağda bulunan fosfolipidler, proteinler ve gumlar yağda çözünürler. Ancak hidratlandıklarında çözünürlüklerini kaybederler ve bu şekilde ayırımları sağlanır. Hidrotlanmayan fosfolipidler ise asitle muamele edilerek uzaklaştırılır.

Nötralizasyon: Ham yağda bulunan serbest yağ asitlerinin sodyum hidroksit ile sabunlaştırılarak uzaklaştırılması işlemidir. Nötralizasyonda önce yağ ısı değiştirici vasıtasıyla 75-80 ⁰C’ye ısıtılır. Mikserler yardımıyla gerekli miktarda NaOH ile karıştırılmakta ve oluşan soopstok nötr yağdan yüksek devirli santrifüj ile ayrılmaktadır. Ham yağın bünyesinde kalan sabun ise ikinci seperatörde su ile yıkama yapılarak uzaklaştırılır.

Dewaxing: Ayçiçek, mısır, pamuk, aspir, pirinç gibi yağlar oda sıcaklığında çözünmeyen waks molekülleri içerirler ve bunlar yağda çökelerek bulanıklığa neden olurlar. Bu bulanıklığı gidermek için yapılan işlemler vinterizasyon ve dewaksingdir.

Dewaxing vinterizasyonda toprak tüketiminin ve yağ kaybının fazla olmasını engellemek için yapılan bir işlemdir. Önce waks miktarını 50-200 ppm’e kadar düşürmek amacıyla santrifüjlü ön dewaksing yapılır.

Dewaxing hızlandırılmış vinterizasyondur ve işlemde kristal oluşumu %30-50 daha kısa sürede tamamlanmaktadır. Oluşan kristaller santrifüj seperatörlerle uzaklaştırılır.

Ağartma (Bleaching): Yağlarda renk veren maddeler alfa ve beta karaten, ksantofil ve klorofildir.ancak uygun olmayan şartlarda depolanan yağlarda doğal renk maddeleri yanında, oksidatif tepkimeler sonucu oluşan yağa koyu renk veren maddelerde bulunur. Bu tür yağların ağartılması daha zordur.

Ağartma işleminin esası: Yağdaki renk verici pigmentlerin, kalan fosfolipitlerin, oksidasyon ürünlerinin, iz metallerin, sabun kalıntılarının adsorbonla uzaklaştırılmasıdır. Ağartma işlemi 90-120 ⁰C’de 1,5-2 saatte yapılır. Bentonit toprağı kullanılarak renk maddeleri ayrılır. Yüksek sıcaklıkta yapılan bir işlem olduğundan oksidasyondan korumak için vakum uygulanır. Ana yağın rengi burada verilmiş olur.

Vinterizasyon (Bulanıklık giderme): Safsızlıklar degumming, nötralizasyon, dewaksing ve ağartma işlemleriyle uzaklaştırıldıktan sonra yağı matlaştıran bazı bileşenleri içerirler. Bunlar wakslar stearinler ve erime noktası yüksek gliseridlerdir.

Vinterizasyon kademeli olarak (10 ⁰C’ye kadar) soğutulan ve yavaş bir karıştırma ile yağda oluşan kristallerin süzülerek uzaklaştırılması işlemidir. Kristallenmeyi başlatmak için perlit toprağa verilir. Kristaller perlit toprağın etrafında toplanır ve böylece wakslar ayrılır. Filtreden geçirilerek kristaller ve perlit toprağı uzaklaştırılır.

Deodorizasyon: bu işlemle yağa koku, tat-aroma, asitlik ve renk veren maddelerin uzaklaştırılması sağlanır. Deodorizasyonla uzaklaştırılan maddeler; sabunlaşan maddeler (serbest yağ asitleri, kısmi gliseridler, metalik esterler, mumsu maddeler), sabunlaşmayan maddeler (parafinik hidrokarbonlar, olefinik ve polifenolik maddeler, steroller, triterpenik alkoller) ve oksidatif tepkime sonucu oluşan ürünler (aldehitler, ketonlar, peroksitler)dir.

Deodorizasyon 220-240 ⁰C’de 1-8 mm Hg basıncında vakum altında gerçekleştirilen bir işlemdir. Vakum uygulaması, buharın yüksek verimle kullanılması, sıcak yağın oksidasyondan korunması ve hidroliz sonucu serbest yağ asitlerinin oluşumunun önlenmesi için yapılır. Burada yağın giriş sıcaklığı 120-130 ⁰C’de ve çıkış sıcaklığı 200 ⁰C’dir.

Deodorizasyon işleminde vakumda kaynatma ile uçucu bileşikler ayrılmaktadır. Koku veren maddelerin (aldehit ve keton) giderilmesi için yağ 170-190 ⁰C’de kuru buharla karıştırılır.

Deodorizasyondan sonra yağ tekrar filtre edilir ve silolarda depolanır.

Paketleme: Ambalajlama, el değmeden, bilgisayar kontrolünde ve otomatik olarak yapılmaktadır. Ambalaj olarak farklı boyutlarda teneke ve koliler kullanılmaktadır.

KALİTE KONTROL LABORATUARI

TS-EN-ISO 45001 Belgeli olan laboratuarda, HPLC ve kromotografi olmak üzere pek çok laboratuar ekipmanı bulunmaktadır. Laboratuar uluslar arası hakemlik yapabilecek konumdadır.

Üretim süresince 17 ayrı birimden alınan örnekler üzerinde günde 350-400 analiz yapılmaktadır. Muayene ve deneyler, Türk Standartları Enstitüsü (TSE) ve American Oil Chemists Society (AOCS) Resmi metotlarında belirtilen şekilde yapılmaktadır ve Türk Gıda Kodeksine uygundur.

Kalite Standartları: 48 saat içinde herhangi bir bulanıklık olmamalıdır.

İşletmenin üretime başladığı günden beri, her seri üretimden örnekler alınıp, zaman içerisindeki değişimleri gözlenmektedir.

Kullanılan çözeltiler ayrıştırılıp tekrar kullanılmaktadır.

Laboratuarda rutin olarak yapılan analizler:

Serbest yağ asitleri, kül miktarı, sabunlaşma sayısı, iyot sayısı, peroksit değeri, sabunlaşan madde miktarı, sabunlaşmayan madde miktarı, yabancı madde miktarı, doymuş yağ, doymamış yağ miktarları, özgül ağırlık, kırılma indisi, özgül ağırlık vs.

Gerçek tesisle aynı özelliklerde bir pilot tesisi bulunmaktadır. Burada Ar-Ge çalışmaları yapılmaktadır. Halen Tubitak’la birlikte bir çalışma yürütülmektedir.

ATIKSU ARITMA TESİSİ

Günde 720 ton içilebilir su üretecek kapasitede kurulmuştur. 300 ton kapasiteli havuza gelen su, kum filtrelerinden geçirilir, pH ayarlanır, antiskolond eklenir. Dekazörde CO₂ alınır. Kostik verilerek pH ayarlanır. Burada elde edilen suyun sertliği 0,5-1 arasındadır.