Ham yağ alınarak rafine ediliyor. Genel olarak yağlarda fiziksel ve kimyasal olmak üzere 2 türlü rafinasyon işlemi yapılmaktadır. Kimyasal rafinasyonda; fosfolipidlerin giderilmesi (degumming), asitlik giderme (nötralizasyon), renk açma (ağartma), mumsu maddelerin uzaklaştırılması (kışlandırma-winterizasyon) ve koku giderme (deodorizasyon) aşamaları varken, fiziksel rafinasyonda degumming, ağartma ve vinterizasyonu takiben son aşamada nötralizasyon ve deodorizasyon işlemleri birlikte yapılır. Helvacızade A.Ş. Bitkisel Yağ Rafirasyon Tesisleri’nde rafinasyon aşamaları; degumming, nötralizasyon, ağartma, vinterizasyon ve deodorizasyondur. Rafinasyon süreci 36 saatte tamamlanmaktadır. İşletmeye alınan ham yağ silolarda depolanır. Rdafinasyon işlemi için tesise getirilen yağa uygulanan işlemler.
Degumming:
Rafinasyonun ilk basamağıdır. Bu işlemle ham yağın hidratlanması sağlanır. Ham yağda bulunan fosfolipidler, proteinler ve gumlar yağda çözünürler. Ancak hidratlandıklarında çözünürlüklerini kaybederler ve bu şekilde ayırımları sağlanır. Hidrotlanmayan fosfolipidler ise asitle muamele edilerek uzaklaştırılır.
Nötralizasyon:
Ham yağda bulunan serbest yağ asitlerinin sodyum hidroksit ile sabunlaştırılarak uzaklaştırılması işlemidir. Nötralizasyonda önce yağ ısı değiştirici vasıtasıyla 75-80 0C’ye ısıtılır. Mikserler yardımıyla gerekli miktarda NaOH ile karıştırılmakta ve oluşan soopstok nötr yağdan yüksek devirli santrifüj ile ayrılmaktadır. Ham yağın bünyesinde kalan sabun ise ikinci seperatörde su ile yıkama yapılarak uzaklaştırılır.
Dewaxing:
Ayçiçek, mısır, pamuk, aspir, pirinç gibi yağlar oda sıcaklığında çözünmeyen waks molekülleri içerirler ve bunlar yağda çökelerek bulanıklığa neden olurlar. Bu bulanıklığı gidermek için yapılan işlemler vinterizasyon ve dewaksingdir. Dewaxing vinterizasyonda toprak tüketiminin ve yağ kaybının fazla olmasını engellemek için yapılan bir işlemdir. Önce waks miktarını 50-200 ppm’e kadar düşürmek amacıyla santrifüjlü ön dewaksing yapılır. Dewaxing hızlandırılmış vinterizasyondur ve işlemde kristal oluşumu %30-50 daha kısa sürede tamamlanmaktadır. Oluşan kristaller santrifüj seperatörlerle uzaklaştırılır.
Ağartma (Bleaching):
Yağlarda renk veren maddeler alfa ve beta karaten, ksantofil ve klorofildir.ancak uygun olmayan şartlarda depolanan yağlarda doğal renk maddeleri yanında, oksidatif tepkimeler sonucu oluşan yağa koyu renk veren maddelerde bulunur. Bu tür yağların ağartılması daha zordur.
Ağartma işleminin esası:
Yağdaki renk verici pigmentlerin, kalan fosfolipitlerin, oksidasyon ürünlerinin, iz metallerin, sabun kalıntılarının adsorbonla uzaklaştırılmasıdır. Ağartma işlemi 90-120 0C’de 1,5-2 saatte yapılır. Bentonit toprağı kullanılarak renk maddeleri ayrılır. Yüksek sıcaklıkta yapılan bir işlem olduğundan oksidasyondan korumak için vakum uygulanır. Ana yağın rengi burada verilmiş olur.
Vinterizasyon (Bulanıklık giderme):
Safsızlıklar degumming, nötralizasyon, dewaksing ve ağartma işlemleriyle uzaklaştırıldıktan sonra yağı matlaştıran bazı bileşenleri içerirler. Bunlar wakslar stearinler ve erime noktası yüksek gliseridlerdir. Vinterizasyon kademeli olarak (10 0C’ye kadar) soğutulan ve yavaş bir karıştırma ile yağda oluşan kristallerin süzülerek uzaklaştırılması işlemidir. Kristallenmeyi başlatmak için perlit toprağa verilir. Kristaller perlit toprağın etrafında toplanır ve böylece wakslar ayrılır. Filtreden geçirilerek kristaller ve perlit toprağı uzaklaştırılır.
Deodorizasyon:
Bu işlemle yağa koku, tat-aroma, asitlik ve renk veren maddelerin uzaklaştırılması sağlanır. Deodorizasyonla uzaklaştırılan maddeler; sabunlaşan maddeler (serbest yağ asitleri, kısmi gliseridler, metalik esterler, mumsu maddeler), sabunlaşmayan maddeler (parafinik hidrokarbonlar, olefinik ve polifenolik maddeler, steroller, triterpenik alkoller) ve oksidatif tepkime sonucu oluşan ürünler (aldehitler, ketonlar, peroksitler)dir. Deodorizasyon 220-240 0C’de 1-8 mm Hg basıncında vakum altında gerçekleştirilen bir işlemdir. Vakum uygulaması, buharın yüksek verimle kullanılması, sıcak yağın oksidasyondan korunması ve hidroliz sonucu serbest yağ asitlerinin oluşumunun önlenmesi için yapılır. Burada yağın giriş sıcaklığı 120-130 0C’de ve çıkış sıcaklığı 200 0C’dir. Deodorizasyon işleminde vakumda kaynatma ile uçucu bileşikler ayrılmaktadır. Koku veren maddelerin (aldehit ve keton) giderilmesi için yağ 170-190 0C’de kuru buharla karıştırılır. Deodorizasyondan sonra yağ tekrar filtre edilir ve silolarda depolanır.
Paketleme:
Ambalajlama, el değmeden, bilgisayar kontrolünde ve otomatik olarak yapılmaktadır. Ambalaj olarak farklı boyutlarda teneke ve koliler kullanılmaktadır. Kalite Standartları: 48 saat içinde herhangi bir bulanıklık olmamalıdır.
