Arı Sütü Üretimi ve Tüketimi ( Üzeyir KARACA )
Arı sütü, 5-15 günlük işçi arıların baş kısmında bulunan alt çene ve boğaz bezleri tarafından salgılanan, genç larva dönemindeki yavruların ve ana arının beslenmesinde kullanılan krem kıvamında, beyazımsı, keskin kokulu ve besleyici bir üründür. Arı sütünün ham madde kaynağı, polen, su ve baldan oluşmaktadır. Ana arı ve yavru arıların beslenmesinde kullanılan arı sütünün oluşturulmasında işçi arılar aldıkları bu hammaddeleri vücutlarında değişikliğe uğratarak tekrar hücre içine salgılarlar. Genç işçi arılar bu maddelerin bir kısmını kanlarına geçirerek arı sütünün oluşumunda kullanırlar. Döllenmiş bir yumurtadan işçi arı mı yoksa ana arı mı oluşacağı tamamen genç larvaların arı sütü ile beslenme süresine bağlıdır. Erkek ve işçi arı olacak larvaların bulunduğu gözlere sadece 3 gün arı sütü verilirken ana arı olacak larvalara ilk üç günden sonra da arı sütü verilmeye devam edilir. Daha uzun süre ve daha zengin arı sütü ile beslenen dişi larvalar 16 gün içinde ana arı olarak gelişmesini tamamlar.
Arı Sütü Üretimi
Doğal yolla üretim: Doğal yolla arı sütü üretiminde nisan-ağustos ayları arasında rutin kontroller sırasında yavrulu peteklerdeki (oğul) ana arı hücreleri bozularak toplanabilir. Güçlü bir kovandaki ana arı alınarak bu kovana her gün başka kovanlardan alınan 1-2 adet yumurtalı ve 1 günlük larvalı petek verilir. Böylece işçi arılar tarafından ana arı hücrelerinin üretimi teşvik ettirilir. Bu işlemlerden sonra maksimum verim 3 günlük ana arı larvalı hücrelerden elde edilir. Peteklerdeki hücreler içersinde bulunan arı sütleri özel tahta kaşıklarla alınır. Bu üretim tekniği ile bir kovanda 20-30 gün bu işlem sürdürülür. Daha sonra bu kovana tekrar ana arı verilerek koloni eski haline dönüştürülür. Bir ana arı hücresinden 200-250 mg arasında arı sütü alınır. Doğal üretim tekniği ile bir kovandan 20-25 g arı sütü elde edilir.
Aşılama (doolitle) yoluyla üretim: Arı sütü üretiminde; 8-10 mm çapında, 10 mm derinliğinde plastik ana arı yüksükleri ile eritilmiş bal mumundan bir ağaç kalıbı yardımıyla yapılan ana arı temel yüksükleri ve yüksük taşıyıcı çerçeveler kullanılır. Doolitle larva transferi metodu ana arı yetiştiriciliğinde de yaygın biçimde kullanılmaktadır. Arı sütü üretimi için güçlü ve çok sayıda genç işçi arısı bulunan kovanlar seçilir. Bu kovanlar, ballı-polenli-açık yavrulu petekler-boşluk-açık yavrulu- polenli-ballı petekler ve şurupluk şeklinde düzenlenir. Bu arada kovanlarda yoğun olarak bulunan işçi arılar %50’lik şeker şurubuyla sürekli beslenir. Bu işlemlerden üç gün sonra destek kovanlardan 24-36 saatlik larvalar ana arı yüksüklerini taşıyan çerçeveye transfer edilir. Çerçeve kovanda boşluk olan yere konur. Çerçeveler üç sıralı ve yaklaşık 80-100 arası yüksük içerecek şekilde hazırlanır. Arı sütü üretilen kovanlara sürekli %50’lik şeker şurubu beslemesi ve haftada bir de çıkmak üzere olan kapalı yavrulu petek verilir. 2-2,5 gün sonra üretim çerçevesi kovandan çıkarılır. Geliştirilen hücrelerin mum uzantıları bistürü ile kesilir ve yüksüklerin içindeki larvalar alınarak sütler bir tahta kaşık yardımı ile hasat edilir. Kovana, yeniden larva transferi yapılan çerçeveler verilir. Uygun mevsim ve beslemeyle bir kovan 30 gün süreyle arı sütü üretiminde kullanılır. Aşılama metoduyla bir üretim sezonunda bir kovandan yılda 250-300 g arı sütü elde edilir. Hasat edilen arı sütü koyu renkli bir kavanoz içinde buzdolabında saklanır.
….
