Aluminyum Ambalajlar

Gıda endüstrisinde genelde en yaygın kullanılan ambalaj materyallerinden birisidir. Çoğunlukla kalaylı tenekeye göre daha pahalıdır. Hafif ve yumuşaktır, kolay şekil verilebilmektedir.

Alüminyum hava ile temas edince yüzeyinde ince bir alüminyum oksit filmi oluşur. Bu film alüminyumu atmosferik korozyona karşı korur. Ancak oksijenin az olduğu veya bulunmadığı durumlarda bu koruyucu tabaka kaybolur.

Bu yüzden alüminyum kutuların da laklanması gerekir. Alüminyum, şerit halinde yırtılarak kolaylıkla açılabilen kutu kapağı üretiminde yaygın kullanım alanı bulmuştur.

Metal esaslı ambalaj materyalleri gıda ile birebir temasta olduklarından kullanımlarına özen gösterilmesi gerekmektedir. Gıda ile reaksiyona girmeyecek, hermetik kapatılabilir, sıcaklık ve iç basınca dayanabilir olması, korozyona dirençli bulunması gerekmektedir.

Kullanılan kabın gaz, buhar ve benzer formdaki maddeleri ayrıca mikroorganizmaları geçirmemesi gerekir. Hermetik kapama mutlak anlamda gaz sızdırmaz bir kapamadır. Bu özellikteki bir kap daha çok teneke ve camdan yapılabilmektedir.

Aluminyumun Olumlu Ve Olumsuz Özellikleri

Aluminyumun yoğunluğu 2,7 g/cm3 dür (=hafif metal).

Işık geçirmez.

Gaz ve su buharı sızdırmaz.

Isıl dayanımı üstündür.

Isı iletkenliği ve yansıtma yeteneği iyidir.

Elastikiyet katsayısı düşüktür. Dolayısıyla kolay ve iyi şekillendirilebilir.

İnert bir malzemedir ve toksikolojik bakımdan zararsızdır. Ancak, çok asitli ve korozif gıdalardan etkilenebilir. Aluminyum ince bantlar gözeneksizdir.

Fakat folyolar kalınlıklarına bağlı olarak değişik sayıda gözenek içerirler. Nitekim folyolarda 5 m kalınlıktan itibaren yaklaşık 2 gözenek/dm2 , 9 m’den itibaren 0,23 gözenek/dm2 ve 15

m’dan itibaren ise 0,09 gözenek/dm2 belirlenmiştir.

Geçirgenlik özellikleri bağlamında, gözenek sayısının yanı sıra gözenek çapının da büyük önemi vardır. Folyolardaki gözenek çaplarının 5 m altında olması durumunda malzemenin yalnızca gaz geçirgenliği etkilenmekte; fakat su buharı geçirgenliği sürmektedir.

Alumiyumun gıda sanayinde geniş ölçüde kullanılmasının başlıca nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir;

Hafiftir

Yumuşak olup,iyi bir mekaniksel işlenebilirlik ve son derece üstün şekil verilebilme özelliği gösterirler.

20 m’den kalın olanları kesinlikle yağ ve aroma geçirmezler.

Genel olarak atmosferik korozyona önemli ölçüde dirençlidirler.

Toksik değildirler.

Isıyı yansıtma yetenekleri üstündür. Parlak yüzeyine düşen ısı radyasyonunun %90’ını yansıtma özelliği gösterirler. Böylece ambalajlı ürünü, ortamda oluşabilecek kısa süreli sıcaklık dalgalanmalarından koruyarak,üründe istenmeyen sıcaklık artışlarının oluşumunu önlerler.

Gıdaların ambalajlı olarak dondurulmaları sırasında, ürünlerdeki ısının hızlı bir şekilde dışarı çıkmasına ve dondurulmuş ürünlerin ambalaj içerisinde çözündürülmelerine veya tekrar pişirilmelerine olanak verirler.

Gerek yüksek gerekse düşük sıcaklıklara karşı dayanıklıdırlar. Elektrikli ve gazlı fırınlarda, erime noktası yaklaşık 660°C olduğu için, rahatlıkla kullanılabilirler.

Konserve gıdalarda sülfit kararması oluşmaz.

Yeniden işlenebilirler.

İyi baskı yapılabilir.

Aluminyum kapak bantlar, herhangi bir sorun oluşturmaksızın açılabilirler. Ancak, Al malzemenin bazı olumsuz niteliklerinin de bulunduğu unutulmamalıdır. Bunlar şu şekilde özetlenebilir;

20 m’den daha ince ve çıplak (laksız, astarsız) folyolar gözenek içerirler. Böyle, gözenekleri açık olan folyolar, oksijene ve su buharına duyarlı gıdalar için uygun değildir.

Belirli ölçüde korozyona duyarlıdırlar. Gerçi, Al hava ile temas ettiğinde yüzeyinde ince bir aluminyum oksit tabakası oluşmakta ve bu tabaka malzemeyi atmosferik korozyona karşı koruyucu işlev yapmaktadır. Ancak, oksijenin az olduğu veya bulunmadığı durumlarda bu koruyucu tabaka hızla kaybolmakta ve alttaki aluminyum gövdenin direnci sona ermektedir.

Yumuşak oluşu, ona şekil vermeyi kolaylaştıran önemli bir özellikse de, kutuda dayanıklı kenet oluşumu ve kutunun iç basınca dayanması açısından önemli bir olumsuzluğa yol açmaktadır. Nitekim, saf Al’dan yapılacak bir kutunun iç basınca teneke düzeyinde dayanabilmesi için, kullanılacak Al levhanın kalınlığının, kalaylı tenekeninkinden 1⁄4 veya 1/3 daha fazla olması gereklidir.

Ancak Al’un iç basınca dayanıklı kutu yapmayı engelleyen yumuşak metal olma özelliği günümüzde önemli ölçüde iyileştirilmiştir. Bu tür alaşımlardan en tanınmışı, korozyona son derece dayanıklı olan AlCuMg yani Duralumin dir. Ancak gıda sanayi için önerilen alaşımlar, AlMn, AlMg1 ve AlMgSi1’dir.

Bunlar özellikle içecek endüstrisinde kullanılmak üzere derin çekilmiş kutu üretimine elverişlidirler. Ayrıca et konservelerinde de kullanılırlar. Aluminyum alaşım kullanmakla, malzeme tüketimi ağırlık üzerinde %30 düzeyinde azaltılabilmektedir.

Al folyo ile ambalajlanmış gıdalar, mikrodalga fırınlarda yeterli düzeyde ısıtılamazlar. Ancak son yıllarda, bu tip fırınlarda ısıtılma ve pişirilmeye uygun ambalajlar geliştirilmiştir. Örneğin; Al tepsiler, vinil veya mikrodalga enerjisini absorbe eden bazı organik meteryallerle kaplanmakta; tepsilerin dış yüzeyine kaplanan plastiklerle ambalajın fırın içinde yapışması önlenebilmektedir.

Al folyolar, ısısal işlemlerle birbirlerine kaynaklanamazlar.

…