Gün geçtikçe tüketicilerin gıda seçimleri beslenmelerini ve sağlıklarını artan bir önemle etkilemektedir.
Tüketicilerin gıda üzerine bu ilgisi ve aynı zamanda gıda bilimindeki yoğun araştırmalar ve teknolojik gelişmeler yeni ürün geliştirilmesinde daha fazla olanağın yaratılmasını sağlamaktadır.
Bugün 21 yüzyılda endüstrileşmiş dünya yeni sorunlar ile yüzleşmektedir. Bunlar;
Sağlığın korunmasında ve tedavide maliyetlerin artması
Yaşam ömrünün uzaması
Bilimin ilerlemesi
Geliştirilen yeni teknolojiler
Yaşam stillerindeki önemli değişiklikler
Gelişmekte olan dünyada “gıda” yaklaşımı, geçmişteki yaşamsal önemi, açlık giderme, besin öğeleri yetersizliği sorunları gibi klasik başlıkların ötesinde, kanser, şişmanlık ve kalp hastalıkları gibi kronik hastalıkların riskini azaltan, daha iyi akıl ve beden sağlığı için gerekli potansiyel yararlı etkileriyle değerlendirilmektedir.
Bu yeni yaklaşımın önemli kısmı “Sağlık için Beslenme Yaklaşımı” yani “optimal beslenme”dir. Bu yaklaşımda gıdanın fizyolojik, biyokimyasal veya patolojik etkileri daha iyi değerlendirilmektedir. Birçok kronik ve enfeksiyon hastalıkları diyet ile ilişkilidir ve optimal gıda alımı ile bu hastalıklardan % 25-70 oranında korunmak mümkündür.
1. Sağlıklı bir başlangıcın desteklenmesi
Yaşamın ilk yıllarında iyi beslenmek ve güvenli gıda tüketmek, yaşamın geri kalanı içinde önemli bir avantaj yaratır. Hamile ve emziren bayanların beslenmeleri ve güvenli gıda tüketmeleri için özel uygulamaların arttırılması, aynı zamanda anaokullarında ve okullarda güvenli ve dengeli yemek programlarının oluşturulması gerekir.
2. Sağlıklı, güvenli ve kolay elde edilebilir gıda tedariki
Ziraat, ticaret ve gıda alanındaki farklı sektörler halkın tüketeceği gıdanın güvenli ve sağlıklı olmasında rol sahibidirler. Uygulama planı bu sektörlerin sorumluluğu konusunda bir rehber niteliğindedir. Üretimden tüketime kadar sağlıklı ve güvenli gıda konusunda halka özellikle okullarda yapılacak promosyonel uygulamalar ve bu gıdaların tüketicinin kolaylıkla bulabileceği ve satın alabileceği şekilde üretilmesi için ekonomik araçları yaratmak ve kullanmak, bu sektörlerin sorumluğudur.
3. Kıyaslamalı bilginin sağlanması ve tüketicinin eğitimi
İletişim ve bilgilendirme sağlıklı yaşam stillerinin yaratılmasında, güvenli gıda ve bu gıdaların kolaylıkla sağlanabilmesinde temel unsurlardır. Örneğin halka dönük kampanyalar ile tüketici, gıda zincirinde hijyenin önemi ve sağlıklı beslenme konusunda bilgilendirilebilir. Pazarlama uygulamalarında yapılacak uygun düzenlemeler ile çocuklara ulaşmak amaçlanabilir. Gıdaların etiketlerinde, tüketicinin verilen bilgileri anlaması ve sağlıklı gıdaları seçebilmesini geliştirmek amacıyla değişiklikler yapılabilir.
4. Konu ile ilgili diğer etkenlerin dikkate alınması
Yetersiz fiziksel aktivite ve alkol tüketimi gibi diğer risk faktörleri de beslenme ile ilişkili hastalıkların azaltılmasında dikkate alınmalı ve elimine edilmelidir. Su kalitesi ve güvenliği, diğer çevresel faktörler gıda kaynaklı hastalıkların önlenmesinde önemlidir.
5. Sağlık sektöründe beslenme ve gıda güvenliğinin desteklenmesi
Sağlık sektörü beslenme ve gıda kaynaklı hastalıkların azaltılmasında kritik öneme sahiptir. Bu alandaki profesyonel kişilerin beslenme ve yaşam stili önerileri kişilerin seçimlerini etkileyebilir. Bebek ve çocuk gelişiminin izlenmesinde WHO nu yeni standartlarının kullanılması, yetişkinlerde diyetin düzenlenmesi, emzirmenin önerilmesi, dengeli bir diyet, fiziksel aktivite gibi konuları içeren uygulamalar önemlidir. Ayrıca hastanelerde iyileşmeleri hızlandırmak için gıdanın güvenliğini ve kalitesini geliştirmek gerekir.
6. Değerlendirmelerin ve araştırmaların izlenmesi
Beslenme durumunu, gıdanın bulunabilirliğini ve tüketimini, fiziksel aktivite şekillerini ve gıda kaynaklı hastalıkları ölçen sistemler basit ve uygulanabilir, ülkelerin gereksinimlerine göre düşünülmüş ama aynı zamanda uluslar arası koordinasyona sahip olmalıdır. Aynı zamanda gıda zincirinin farklı noktalarında mikrobiyal ve kimyasal tehlikeleri, antimiktobiyal direnci izleyen sistemler kurulmalıdır. Uygulanan programların ve politikaların etkileri değerlendirilmelidir.
…