Gıda,Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı
Gaziantep İl Müdürlüğü
SAİT DEMİRKIRAN
Gıda Ve Yem Şube Müdürü
29 Şubat 2012
•TÜRK GIDA KODEKSİ ETİKETLEME YÖNETMELİĞİ
• Tarih : 29.12.2011
• Sayı : 28157 (3. Mükerrer)
Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu

MADDE 23 :
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, ambalajlama ve etiketleme ile ilgili usul ve esasları çıkarılacak yönetmelik ile belirler.
MADDE 24 :
Piyasaya arz edilecek gıdalar, izlenebilirliği sağlamak amacıyla, uygun şekilde etiketlenmek zorundadır. Gıdanın, etiketlenmesi, tanıtımı, reklâmı ve sunumu tüketiciyi yanıltıcı şekilde yapılamaz.
Yatay Gıda Kodeksi

Tüm gıdalara ve gıda ile temas eden madde ve malzemelere uygulanacak olan kriterleri içerir.

Dikey Gıda Kodeksi

Kapsadığı gıda veya gıda grubu veya gıda ile temas eden madde ve malzemelere yönelik olarak belirlenecek özel kriterleri içerir.
Genel ve belirli özel etiketleme kuralları,
Beslenme yönünden etiketleme kuralları,
Tanıtım ve reklâma ilişkin belirli kurallar,
Beslenme ve sağlık beyanlarına ilişkin kurallar.
! Kaynak suları, içme suları, doğal mineralli sular ve tıbbi amaçlı sular ile özel tıbbî amaçlı diyet gıdalar Sağlık Bakanlığı’nın sorumluluğundadır.

•Son tüketiciye ve toplu tüketim yerlerine arz edilen gıdalar Kâr amaçlı olsun veya olmasın kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek veya tüzel kişiler tarafından gıdanın üretimi, işlenmesi ve dağıtımının herhangi bir aşamasında kontrolü altında yürütülen faaliyetlerin, mevzuat hükümlerine uygunluğundan sorumlu olan gerçek veya tüzel kişi.
•Gıda işletmecisi
•Gıdanın tüketime hazır hale getirildiği ve tüketilmek üzere son tüketiciye sunulduğu; mobil araçlar veya sabit ya da hareketli tezgâhlar da dâhil olmak üzere, hazır yemek hizmeti veren işletmeler ile restoranlar, kantinler, okullar ve hastaneler gibi işletmeler.
•Toplu Tüketim Yeri
Gıdayı herhangi bir ticari iş veya faaliyet amacıyla kullanmayacak olan en son tüketici.
•Son Tüketici
•DOĞRUDAN SATIŞ İÇİN HAZIR AMBALAJLI HALE GETİRİLMİŞ OLAN GIDA
Doğası, kimliği, özellikleri, bileşimi, miktarı, dayanıklılığı, menşe ülkesi, imalat veya üretim metodu açısından yanıltmamalı,

Sahip olmadığı etkilere veya özelliklere atıfta bulunmamalı,

•Doğru Bilgilendirme
Gıdanın etiketlenmesi yanıltıcı biçimde olamaz.
•Tüm benzer gıdalar aynı niteliklere sahip olduğu halde, belli bir gıdanın özel niteliklere sahip olduğunu ileri sürmemeli ve belirli bileşenler ve/veya besin öğelerinin varlığını veya yokluğunu özel olarak vurgulamamalı,
•Gıdanın etiketlenmesi yanıltıcı biçimde olamaz.
•Verilen bilgilerin doğru, açık ve tüketici için kolay anlaşılabilir olması sağlanır.
O gıdanın bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğunu bildiren veya böyle özelliklere atıfta bulunan ifadeler yer alamaz.
• Gıdanın reklâmı, tanıtımı, özellikle de şekli, görünüşü veya ambalajı, kullanılan ambalaj malzemesi, düzenlendiği biçim ve sergilenme şekli için de doğru bilgilendirme kuralları uygulanır.
•Gıdayı kendi adı veya ticari unvanı altında pazarlayan gıda işletmecisi
Gıdayı ithal eden ithalatçı
! Gıdanın etiketlenmesinden sorumlu olan gıda işletmecisi, zorunlu etiket bilgilerinin gıdada bulunmasını ve doğruluğunu sağlar.

•Sorumlu kim
•ZORUNLU ETİKET BİLGİLERİ
a) Gıdanın adı,
b) Bileşenler listesi,
c) Alerjen bileşenler veya alerjen işlem yardımcıları,
ç) Bileşenler veya bileşen gruplarının miktarı,
d) Net miktar,
e) Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son tüketim tarihi,
•Hazır ambalajlı gıdalar ambalajın üzerinde veya ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde bulunur
f) Özel muhafaza koşulları ve/veya kullanım koşulları,
g) Üreticinin veya ambalajlayıcının veya ithalatçının veya dağıtıcının adı veya ticari unvanı ve adresi,
ğ) İşletme kayıt numarası,
h) Menşe ülke,
ı) Kullanım talimatı,
i) Alkol miktarı
Son tüketiciye satılmadan önceki ve toplu tüketim yerlerinin dâhil olmadığı bir aşamada pazara arz edilen gıdalarda,
Hazırlama, işleme, parçalama, bölme, doğrama işlemleri için toplu tüketim yerlerine arz edilen gıdalarda,
! Zorunlu etiket bilgileri ambalajın veya etiketin ya da ticari belgenin üzerinde bulunur.
Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine veya satış yapılan işletmede;

! Gıda işletmecileri, gıdayı alan gıda işletmecisine aktarılması gereken bilgileri sağlar.

! Zorunlu etiket bilgilerinin tümü, gıdanın satış yerlerine sevk edilmesi sırasında beraberinde yer alır.

! Talep edilmesi halinde, satın alan kişi zorunlu etiket bilgilerinin tümü hakkında bilgilendirilir.

•Hazır ambalajlı hale getirilmeksizin satılan gıda
• Satın alan kişinin görebileceği bir yerde veya gıda ile birlikte sunulacak bilgiler:
a) Gıdanın adı

b) Bileşenler listesi

c) Alerjen bileşenler veya alerjen işlem yardımcıları

e) Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son tüketim tarihi

h) Menşe ülke

•Hazır ambalajlı hale getirilmiş gıda
•Doğrudan satış
•ZORUNLU BİLGİLERİN İÇERİĞİ
x-yüksekliği 6
punto büyüklüğü 7
x-yüksekliği: en az 1,2 mm
x-yüksekliği: en az 0,9 mm
(En geniş yüzey 80 cm² den daha küçük ise)
! Belirli gıdalar için uygulamada olan mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla
•Zorunlu etiket bilgileri
•(Ek-3)
Kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek ve silinmeyecek şekilde dikkat çekici bir yere yerleştirilir.
Diğer yazılı veya resimli unsurlar vasıtasıyla herhangi bir şekilde saklanamaz, kapatılamaz veya kesilemez.
Yazılar ile zemin arasında belirgin bir kontrast olması sağlanır.
•Zorunlu etiket bilgileri
•16 ncı maddede belirtilen durumlar hariç aynı görüş alanı içinde yer alacak bilgiler:
a)Gıdanın adı
d)Net miktar
i) Alkol miktarı
•Zorunlu etiket bilgileri
! Tekrar kullanılabilen cam şişelerde ;
! En geniş yüzeyi 10 cm² den daha küçük olan ambalajlarda (“bileşenler listesinin” farklı bir yöntemle sunulması şartıyla);
a) Gıdanın adı,
c) Alerjen bileşenler veya alerjen işlem yardımcıları,
d) Net miktar,
e) Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son tüketim tarihi,
•Zorunlu etiket bilgileri
•( İstisnalar)
! Hiçbir ticari marka, marka adı veya ürünün içeriğini yansıtmayan özel ad gıdanın adı yerine geçemez.
Resmi Ad
İlgili mevzuatta belirlenen ad.
“şeftali nektarı”
•Gıdanın adı
Alışılagelmiş Ad
Açıklamaya ihtiyaç duyulmaksızın tüketiciler tarafından gıdanın adı olarak kabul edilen ad.
“tarhana”
•Gıdanın adı
Tanımlayıcı Ad
Gıdanın ve gerektiğinde kullanım amacının tanımlanmasını sağlayacak, tüketicilerin gıdanın gerçek doğasını anlamalarına ve bu gıdayı karıştırılabileceği diğer ürünlerden ayırt etmelerine imkân verecek şekilde yeteri kadar açık olan ad.
“aşurelik buğday”
•Gıdanın adı
Etiketinde ilave zorunlu bilgiler bulunması gereken gıdalar

1. Belirli Gazlar İle Ambalajlanan Gıdalar

“Koruyucu atmosferde ambalajlanmıştır.”

2. Tatlandırıcı İçeren Gıdalar

“Tatlandırıcı içerir.” (*)

3. Glisirizik Asit veya Glisirizik Asidin Amonyum Tuzunu İçeren Gıdalar

“Meyankökü içerir.”

•İlave zorunlu bilgiler
•(EK-2)
4. Yüksek Miktarda Kafein İçeren Gıdalar

“Yüksek miktarda kafein içerir. Çocuklar veya hamile ya da emziren kadınlar için tavsiye edilmez.”

5. Bitkisel Sterol, Bitkisel Sterol Esteri, Bitkisel Stanol veya Bitkisel Stanol Esteri İlave Edilmiş Gıdalar

Kolesterol düşürücü ilaç tedavisi gören hastaların ürünü yalnızca tıbbi gözetim altında tüketmeleri gerektiğini bildiren bir ifade

……… gibi

•İlave zorunlu bilgiler
•(EK-2)
! Hazır ambalajlı gıdalara ilişkin özel hususlarda, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı mevzuatı ile uyumlu olarak …
litre, santilitre, mililitre, kilogram veya gram birimleri kullanılır.
Baharat ve bitkiler hariç olmak üzere, net miktarı 5 g veya 5 mL’den daha az olan gıdalarda bildirilmesi zorunlu değildir.
! +/- veya % değer olarak tolerans tartım değeri belirtilmesi istenmiyor.
•Net Miktar
•Ağırlıklar ve ölçüler
İlgili mevzuat gereğince belli bir miktar tipinin belirtilmesinin gerekli olduğu durumlarda, bu miktar, bu Yönetmeliğin amaçları açısından net miktar olarak kabul edilir (örneğin; nominal miktar).
! Ek-6: Kurallar ve net miktarın belirtilmesinin zorunlu olmadığı özel durumlar.
•Net miktar
•(EK-6)
Katı bir gıda sıvı ortam içinde sunulduğunda, süzme ağırlığı da belirtilir.
Sıvı ortam, gıdanın hazırlanmasında yardımcı ortam olarak kullanılan ve satın alma sırasında belirleyici bir rolü bulunmayan ortamı tanımlar.
•Net miktar
•bildirilirken
•(EK-6)
Ortam olarak; su, salamura, gıda asitlerinin sulu çözeltileri, sirke, şekerlerin sulu çözeltileri, tatlandırma özelliğine sahip diğer maddelerin sulu çözeltileri, meyve veya sebzeler için bunların kendi suları kullanılabilir.
Bu ortam, karışım şeklinde ve sıvı veya dondurulmuş formda olabilir.
•Net miktar
•bildirilirken
•(EK-6)
Türk Gümrük Tarife Cetvelinde 2204 tarife pozisyonunda yer alan ürünlerde, bu ürünlerle ilgili gıda kodeksine uygun olarak belirtilir.

Diğer ürünlerde, Ek-8’de yer alan kurallara göre belirtilir (hacmen % 1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde).

“%…. hacmen” en fazla bir ondalık hane
“alkol” veya “alk.”
•Alkol miktarı
•(EK-8)
•“Alk. %12 hacmen”
•“Alkol % 5,6 hacmen”
•BİLEŞENLER LİSTESİ
Bileşenler kendi özel adları ile belirtilir.
6 ncı madde hükümleri ve Ek-4’te yer alan kurallar uygulanır.
1: Bileşenlerin Ağırlıkça Azalan Sırayla Gösterimine İlişkin Özel Kurallar
2: Grup Adı İle Belirtilebilen Bileşenler
3: Gıda Katkı Maddeleri ve Gıda Enzimlerinin Bileşenler Listesinde Belirtilmesi
4: Aroma Vericilerin Bileşenler Listesinde Belirtilmesi
5: Bileşik Bileşenlerin Belirtilmesi
•“Bileşenler listesi”
•(EK-4)
•“ALERJEN ” bileşenler
•“ALERJEN ”
•işlem yardımcıları
•Eğer gıdanın içinde bulunan birkaç bileşen veya işlem yardımcısı tek bir maddeden veya üründen geliyor ise ilgili bileşen veya işlem yardımcısının her biri için açık bir şekilde etiketleme yapılır.
•“ALERJEN ” bileşenler
•“ALERJEN ”
•işlem yardımcıları
•DİĞER ZORUNLU BİLGİLER
! Parti işareti veya numarası taşımayan gıdalar piyasaya arz edilemez.
Türk Gıda Kodeksi Gıdaların Ait Olduğu Partiyi Tanımlayan İşaretler veya Numaralar Hakkında Tebliğ (2012/7)’e uygun olarak belirtilir.
(4/1/2012 tarihli ve 28163 sayılı R.G.)
•Parti işareti veya numarası
•“P” veya “L”
•Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe göre; onay işlemine tabi olan gıda işletmelerinde üretilen veya ambalajlanan gıdalar için; Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğinde yer alan tanımlama işareti ile ilgili hükümler de uygulanır.
! Tanımlama işareti işletmenin onay numarasını da içermektedir.
•Tanımlama işareti
•TR
•06-0001
•TÜRKİYE
•06-0001
•Üreticinin adı veya ticari unvanı ve adresi,
Ambalajlayıcının adı veya ticari unvanı ve adresi,
İthalatçı veya dağıtıcı firmanın adı veya ticari unvanı ve adresi. (Eğer gıdanın üretildiği veya ambalajlandığı yer ülke içinde değilse)
“Üretici”
“Ambalajlayıcı”
“İthalatçı”
“Dağıtıcı”
…. gibi açıklayıcı ifadeler
•Ticari unvan ve adres
•Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe göre; kayıt işlemine tabi olan üreticinin veya ambalajlayıcının işletme kayıt numarası,
“İşletme kayıt no: TR-34-K-000001”
•İşletme kayıt numarası
•Gıda işletmecisinin, birden fazla işletmesi var ise; gıdanın üretildiği işletmenin kayıt numarası açık bir şekilde işaretlenmek şartıyla, diğer işletmelerine ait kayıt numaraları da etikette yer alabilir.
•İşletme kayıt numarası
•Menşe ülke
•Menşei: Türkiye
•Gümrük Kanunu
•(Md.17-22)
•Mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre sonra insan sağlığı açısından tehlike teşkil etmesi muhtemel olan gıdalarda “son tüketim tarihi” kullanılır.
“Son tüketim tarihi: ……”
“….. tarihine kadar tüketiniz.”
•Son
•tüketim tarihi
•“Son tüketim tarihi” geçmiş olan gıdalar, 5996 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (ç) bentlerine göre güvenilir olmayan gıda olarak kabul edilir.
“Son tüketim tarihi” zorunlu olmayan ve Ek-7’de belirtilenler dışındaki gıdalarda “tavsiye edilen tüketim tarihi” kullanılır.
•Son
•tüketim tarihi
•Belirtilen süre boyunca uyulması gereken muhafaza koşulları varsa belirtilir.
“Tavsiye edilen tüketim tarihi: 14 Mart”
“Tavsiye edilen tüketim tarihi: Temmuz 2012”
“Tavsiye edilen tüketim tarihi: 2013”
“…. tarihinden önce tüketilmesi tavsiye edilir.”
•Tavsiye edilen
•tüketim tarihi
•(EK-7)
•Gıdanın ambalajı açıldıktan sonra uygun şekilde muhafazasını veya kullanımını sağlamak için muhafaza koşulları ve/veya tüketimi için zaman sınırı belirtilir.
“ +4 derecede muhafaza ediniz. ”
“Açtıktan sonra buzdolabında muhafaza ediniz ve 3 gün içinde tüketiniz.”
•Özel muhafaza koşulları ve/veya
•kullanım koşulları
•BESLENME YÖNÜNDEN ETİKETLEME
Etiket üzerinde yer alan ve enerji değeri ile besin öğeleri bilgilerini içeren bildirimdir.
Jenerik reklâmlar hariç olmak üzere, etiketinde, tanıtımında veya reklâmında beslenme ve/veya sağlık beyanı yer alan gıdalarda zorunludur.
•Beslenme yönünden etiketleme
Büyüme, gelişme ve vücudun normal işlevleriyle ilişkili fizyolojik etkiyi tanımlayan veya vücut fonksiyonlarını geliştirmeye veya sağlığı korumaya yardımcı etkisini belirten, ileri süren veya ima eden beyandır.

•Beslenme yönünden etiketleme
•Sağlık beyanı
•Grup 1 veya Grup 2’ye ilave olarak aşağıdaki besin öğelerinden birinin veya birkaçının miktarı da verilebilir.
Tekli doymamış yağ,
Çoklu doymamış yağ,
Şeker alkolü,
Nişasta,
Trans yağ,
Kolesterol,
Vitamin ve mineraller. (Ek-9 Bölüm 1)
•Beslenme yönünden etiketleme
•Besin öğesi gruplarına ait olan veya bu gruplardan birinin parçası olan öğelere ilişkin bir beslenme beyanı yapıldığında bu öğelerin bildirimi zorunludur.
•Beslenme yönünden etiketleme
•Tüketicide endişeye neden olabilecek biçimde; yazılı, resimli, grafik veya sembolik gösterimler vasıtasıyla vücut fonksiyonlarındaki değişiklere atıfta bulunacak şekilde olamaz.
•Beslenme ve sağlık beyanları
•Kullanım talimatına göre tüketime hazır hale getirilen gıdayı temel alır.
•Kesinlikle izin verilmeyecek sağlık beyanları :
Gıdanın tüketilmemesi durumunda sağlığın olumsuz etkilenebileceğini ileri süren;
Kilo kaybının miktarına veya oranına atıfta bulunan;
Doktorların veya sağlıkla ilgili meslek mensuplarının tavsiyelerine atıfta bulunan;
•Sağlık beyanları
•NASIL UYUM SAĞLANACAK
1.7.2012 tarihinden önce piyasaya arz edilmiş olan mevcut etiketler,

31.12.2013 tarihinden önce Yönetmelik hükümlerine uygun hale getirilmiş etiketler,

31.12.2014 tarihine kadar kullanılabilir.

! 31.12.2013 tarihinden sonra etiketleri, Yönetmelik hükümlerine aykırı olan gıdalar piyasaya arz edilemez.

•Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce
•(29.12.2011)
• faaliyete geçen gıda işletmecileri
Kayıt işlemine tabi olan gıda işletmecileri; 31.12.2013 tarihine kadar;

“Tarım ve Köyişleri Bakanlığının …. tarih ve … sayılı izni ile üretilmiştir.” “işletme kayıt no…”

İşletme kayıt no alıncaya kadar;

“Gıda sicil numarası :…”

“Çalışma izin numarası :…”

“İşletme kayıt belgesi numarası:…”

! Bu şekildeki etiketler 31.12.2014 tarihine kadar kullanılabilir.

•5996 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce
•(13.12.2010 )
• faaliyete geçen gıda işletmecileri
Onay işlemine tabi olan gıda işletmecileri; 31.12.2013 tarihine kadar;

“Tarım ve Köyişleri Bakanlığının …. tarih ve … sayılı izni ile üretilmiştir.” “tanımlama işareti ”

Veya onay numarası alıncaya kadar;

“Gıda sicil numarası :…”

“Çalışma izin numarası :…”

! Bu şekildeki etiketler 31.12.2014 tarihine kadar kullanılabilir.

•5996 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce
•(13.12.2010 )
• faaliyete geçen gıda işletmecileri
İthal edilen gıdaları piyasaya arz eden gıda işletmecileri;

31.12.2013 tarihine kadar;

“Tarım ve Köyişleri Bakanlığının …. tarih ve … sayılı izni ile ithal edilmiştir.”

! Bu şekildeki etiketler 31.12.2014 tarihine kadar kullanılabilir.

•5996 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce
•(13.12.2010 )
• faaliyete geçen gıda işletmecileri
Özet olarak;

Gıda işletmecilerinin faaliyete başlama ve gıdaları piyasaya arz etme tarihlerine göre değerlendirme yapılır.
•Geçiş süreleri
Teşekkür ederim

…