Kurutma gıdaların korunmasında kullanılan en eski ve en yaygın kullanılan metotlardan birisidir. Kurutma ile gıdanın içeriğindeki nem miktarı azalır ve mikroorganizmaların gelişimi, kimyasal reaksiyonların gerçekleşmesi yavaşlatılır. Böylece gıdanın raf ömrü uzatılır, gıdanın hacmi küçültülerek taşıma, depolama ve ambalajlama maliyetleri azaltılır. Günümüzde birçok gıda ürünü kurutularak tüketilmektedir. Kurutulmuş meyve-sebzeler, süt ve süt ürünleri, baharatlar, toz gıda ürünleri bunlara örnek verilebilir. Güneşte kurutma, püskürtmeli kurutma, dondurarak kurutma, akışkan yatak ile kurutma, tünel kurutucular ile kurutma gibi yöntemler gıda sanayisinde yaygın olarak kullanılan kurutma yöntemlerinden bazılarıdır (1).

Püskürtmeli Kurutma

Püskürtmeli kurutma ile sıvı formda bulunan gıdalar toz forma dönüştürülmektedir. Besleme sıcak kurutucu haznesine püskürtülerek (atomize edilerek) nemin uzaklaştırılması sağlanır. Püskürtmeli kurutucunun patenti 1872 yılında Samuel Percy tarafından alınmıştır. Sanayide ilk kullanımı ise 1920’li yıllarda süt tozu ve deterjan üretimi olmuştur. Püskürtmeli kurutma gıda, ilaç, kozmetik, ziraat ve kimya sanayilerinde yaygın olarak kullanılmaktadır (1).

Püskürtmeli kurutma ile küre şeklinde, homojen partikül boyutu dağılımına sahip toz ürün elde edilir. Diğer kurutma yöntemlerine göre kurutma süresi kısadır ve bu durum sıcaklığa hassas ürünlerin kurutulmasından avantaj sağlamaktadır. Püskürtmeli kurutma gıda sanayisinde yaygın kullanılmaktadır. Bunun nedeni gıdaların ısıya duyarlı olmaları ve tüketicilerin toz ürünlere olan ilgisidir. Süt tozu, peynir altı suyu proteini, kahve, çay ekstraktları, bebek mamaları, nişasta, enzimler, mikroorganizmalar, mayalar püskürtmeli kurutma ile üretilen ürünlerin bazılarıdır (1).

Püskürtmeli kurutucu çalışma prensibi ve tasarımı

Püskürtmeli kurutucuda kurutma aşamaları şu şekildedir. İlk olarak sıvı besleme atomizere pompalanır. Besleme atomizer ile sıcak ortama (genellikle sıcak hava) püskürtülür. Ürün sıcak ortam ile temas ettiğinde içerisindeki nem buharlaşır ve damlalar kuru partiküllere dönüşür. Elde edilen kuru ürün son ürün olarak toplanır. Şekil 1’de temel bir püskürtmeli kurutucu görülmektedir (1). Şekil 2’de ise kurutma haznesi içerisinde ürünün kuruma mekanizması görülmektedir.

Püskürtmeli kurutucu farklı şekillerde tasarlanabilir. İstenilen son ürün özelliklerine göre standart ekipmanların değiştirilmesi ile çok çeşitli dizayn edilebilir. Bu ekipmanlar şunlardır;

• Hava ısıtıcı: Hava ısıtıcılar farklı ekipmanlar ile birlikte kullanılabilir. Fanlar, hava filtreleri, borular gibi.

• Atomizer: Atomizer sıvı beslemenin kurutma haznesine düzgün damlacıklar şeklinde püskürtmesini sağlar. Üretilecek son üründe istenilen partikül boyutlarına bağlı olarak farklı çaplarda olabilir. Bu sistem farklı ekipmanlar ile desteklenebilir. Pompa, tank, besleme ısıtıcısı gibi.

• Kurutma haznesi: Hava ile beslemenin temas ettiği kısımdır. Farklı boyutlarda olabilir.

• Ürünün taşınması, paketlenmesi ve hava çıkışı: Bu amaçlar ile borular, fanlar yardımı ile tasarımlar yapılır (1).

…