Biyolojik arıtma sistemlerinde mikroorganizmaların kontrollü olarak büyümeleri istenir. Dolayısıyla mikroorganizmaların büyümesinde hangi faktörlerden etkileniyorsa, bu faktörlerin belirlenmesi gerekir. Bu faktörler, arıtma verimi ve arıtma sistemlerinin çalışma prensipleri üzerinde önemli etkiye sahiptirler. Büyümeyi
etkiyen çevre şartları aşağıda verilmiştir.
1.1. Sıcaklık
Mikroorganizmaların vücut ısılarını kontrol mekanizmaları yoktur. Yani kendi hücre ısılarını kontrol etmeleri veya kontrol altında tutmaları mümkün değildir. Mikroorganizmaların bulundukları ortamın ısısı ne derece ise, hücre ısıları da aynı derecede olur. Dolayısıyla mikroorganizmaların bulundukları ortamın ısısı, mikroorganizma üzerinde rol oynayan en önemli faktörlerdin başında gelir. Mikroorganizmaların dayanabildikleri sıcaklık aralıkları türlere göre farklılıklar gösterir. Her mikroorganizmanın sevdiği ve yaşadığı belli bir sıcaklık aralığı vardır. Mikroorganizmaların yaşadıkları (sevdikleri) sıcaklık aralıkları türlere göre de değişebilmektedir. Mikroorganizmaları yaşamayı sevdikleri sıcaklık aralıklarına göre 3 grupta toplamak mümkündür.
• Pisikofilik Mikroorganizmalar: 20 oC’nin altında yaşamayı seven mikroorganizmalara yani Düşük sıcaklığı seven mikroorganizmalara denir.
• Mezofilik Mikroorganizmalar: 20–45 oC arasında yaşamayı seven mikroorganizmalara yani orta sıcaklığı seven mikroorganizmalara denir.
• Termofilik Mikroorganizmalar: 45 oC’nin üstünde yaşamayı seven mikroorganizmalara yani yüksek sıcaklığı seven mikroorganizmalara denir.
Mikroorganizmaların sıcaklık istekleri Örneğin;
• Protozoa türlerinde çoğunlukla termofiliktir. Bilhassa hastalık yapan protozoa türleri vücut sıcaklığını severler. Protozoa türlerinin dayandığı maksimum sıcaklık, 45–50 oC arasında değişmektedir.
• Alglerin büyük çoğunluğu mezofilik sıcaklık şartlarını severler. Algler aynı zamanda eurytermal mikroorganizma grubundandır. Alg türlerinin dayandığı maksimum sıcaklık, ≈ 56 oC civarındadır.
• Fungusların büyük çoğunluğu termofilik sıcaklık şartlarını severler. Fungus türlerinin dayandığı maksimum sıcaklık, ≈ 60 oC civarındadır.
• Bakteriler her türlü sıcaklık şartlarını severler. Piskofilik, mezofilik veya termofilik şartlarda hayatlarını idame ettirebilen bakteri türleri pek çoktur. Bakteri türlerinin dayandığı maksimum sıcaklık, > 99 oC dir.
• Gelişmiş hücrelerde 60 oC nin üstündeki sıcaklığa dayanma özellikleri yoktur. Düşük sıcaklıklarda mikroorganizmalarda ölümden ziyade faaliyetleri durdurma veya azaltma etkisi söz konusudur. Maksimum sıcaklığın üstündeki yüksek sıcaklıklarda ise, mikroorganizmalar üzerinde kesin olarak ölüm olayına neden olmaktadır. Çün Sıcaklıktaki artış hızı da hücre yaşamı için önemlidir. Hızlı ani sıcaklık artışları olduğu zaman, hücrenin tepkisi ve etkilenmesi de daha fazla olmaktadır. Sıcaklık artışları yavaş yavaş olduğu zaman, hücrelerin sıcaklıktan etkilenmesi daha uzun olmaktadır.
1.2. pH
pH da mikroorganizmalar üzerinde ve büyümelerinde sıcaklık gibi bir etkiye sahiptir. Her mikroorganizmanın sevdiği ve yaşadığı belli bir pH aralığı vardır. Bu pH aralıklarında mikroorganizmalar maksimum hızla büyüme göstermektedir. Mikroorganizmaların çoğunluğu pH 5-9 aralığında en uygun şekilde büyürler. Mikroorganizmaların pH büyüme aralıkları Tablo I.1.de gösterilmiştir. Tablo I.1.de verilen pH aralıkları genel özellikleri göstermektedir. Bu değerlerin dışında, ekstrem özelikler gösteren mikroorganizma türleri de
mevcuttur.
• Fungusların dayanabileceği aralık asidik tarafa doğru olup, yaşantılarını asidik olarak da sürdürüyorlar. pH =1.0 de bile yaşabilen fungus türleri mevcuttur.
• Alglerin dayanabileceği aralık bazik tarafa doğru olup, yaşantılarını bazik olarak da sürdürüyorlar. pH, 9.0 un üstünde bile büyüyebilen alg türleri mevcuttur.
…