ÖNSÖZ

Kurban gerek fert, gerekse toplum açısından çeşitli yararlar taşıyan mali bir ibadettir. Kurban insanlar arasında sevgi ve dayanışma ruhunu güçlendirir. Kurban toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlı tutar, sosyal adaletin gerçekleşmesine katkıda bulunur. Özellikle et satın alma imkânı bulunmayan veya çok s ınırlı olan yoksullar ın bulunduğu ortamlarda kurbanın bu rolünü daha belirgin biçimde görmek mümkündür. Ülkemizde kişi başına et tüketimi sadece kurban bayramlarında gelişmiş ülkeler düzeyine ç ıkabilmektedir. Ülkemizde hayvan kaynaklı g ıda üretiminin yetersiz ve üretilenlerin de son derece pahalı, toplum katmanlarını oluşturan gruplar arasında gelir dağılımının son derece adaletsiz ve böylece satın alma gücünün çok zayıf olması sebepleriyle, çoğu insanımız için kurban beklenen bir müjdeci gibidir. Çevre sağlığının bilincine varılmış olan günümüzde, kurbanl ık hayvanların sokaklarda dolaştırılmaları, meydanlarda bekletilmeleri, satın alınan hayvanların evlerin bahçelerinde, balkonlarda tutulmaları ve bu yerlerde kesilmeleri halk sağlığı aç ısından ciddi tehdit oluşturmaktadır. Bu durum halk sağlığı aç ısından büyük sorumsuzluktur. Ülkemizde, uzun yıllar kurbanlık hayvanların alımı, satımı, kesimden önce ve sonra muayenesi yasal uygulamaların dışında bırakılmıştır. Bu nedenle Kurban Bayramında pazarlanan ve kesilen hayvanlar, hastalıkların yayılması bak ımından önemli bir sakınca oluşturmaktadır. Ancak Bakanlar Kurulu’nca 24/10/2001 tarihinde “Kurban Hizmetlerinin” Diyanet İşleri Başkanlığınca Yürütülmesi kararlaştırılmıştır. Bu karar ile; Kurban Bayramında ibadet maksadıyla kurban kesmek isteyen vatandaşların kurbanlarını dini hükümlere, sağlık şartlarına ve çevre temizliğine uygun bir şekilde bizzat kesmelerine veya vekalet yoluyla kestirmelerine yardımcı olmak ve kurban kesilecek yerleri belirlemek için gerekli usul ve esasları düzenlenmiştir. Halk ın kurbanlık hayvan seçimi ve alımı, kurbanlık hayvanın kesim ve yüzüm işlemleri, kesilen etin parçalanması ve muhafaza edilmesi, yan ürünlerin korunmas ı gibi konularda bilgilendirilmesi, ilgili tarafların da bu yönde ilgi göstermesi ve çaba sarf etmesi halk sağlığı açısından son derece yararlı olacakt ır. Bu amaçla Derneğimiz kurbanlık hayvanların teknik ve hijyenik şekilde kesimi ve halk sağlığı aç ısından güvenliği sağlamak ile ilgili hizmetler konusunda bu notları haz ırlamıştır. Dr.Can DEMİR Prof.Dr.Mustafa TAYAR

Kurban kesimi ile ilgili yasal düzenlemeler ürkiye’de hayvan sağlığına yönelik hizmetler Tarım ve Köyişleri Bakanlığı bünyesinde yer alan Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünce her il ve ilçede bulunan İl ve İlçe Müdürlükleri, T 10 adet Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü, 6 adet Tahaffuzhane ve Gümrük Veteriner Müdürlüğü ile İl Kontrol Laboratuar Müdürlükleri vasıtasıyla yürütülmektedir. Bu hizmetlerin temel dayanağını 3285 say ılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu (HSZK) ve bu Kanuna bağlı olarak çıkarılan yönetmelik, talimat ve tebliğler oluşturmaktadır. 3285 sayılı HSZK’ya göre 25 adet hastal ığın ihbarı mecburidir. Bu hastal ıklardan şap, brucella, koyun-keçi çiçek, koyun-keçi vebası, kuduz ve tüberküloz mücadelede öncelik taşıyan hastalıklardır. Hayvan hastalıkları ile mücadelede; aşılama, karantina, hayvan hareketlerinin kontrolü, kordon, itlaf, kesim takip ve izleme gibi kontrol metotları uygulanmaktad ır. Türkiye’deki hayvancılık ile ilgili hizmetlerin daha etkin ve verimli yürütülebilmesini teminen hayvanların kayıt altına alınmasına yönelik çalışmalar başlatılmıştır. AB mevzuatına uygun olarak yönetmeliği çıkarılmış ve bir k ısım hayvanlar Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve üretici birlikleri tarafından kayıt altına alınmış olmakla birlikte, bu konudaki çal ışmalar henüz çok yeni ve yetersiz düzeydedir. Büyükbaş hayvanların tanımlanması ve kay ıt altına alınması için veri taban ının oluşturulması bu amaçla bilgisayar al ınması, veri programı haz ırlanması ve kullan ıcılara eğitim verilmesi gerekmektedir. Yine aynı amaçla, hayvan nakli yapan araçlar ın taşıması gereken asgari, teknik ve hijyenik şartlar ile ruhsatlandırılması hakk ındaki yönetmeliğe ilişkin çalışmalar gerçekleştirilmiş olup, yönetmeliğin en kısa süre zarfında Resmi Gazetede yayımlanarak uygulanması öngörülmektedir. Hayvan park ve pazarlar ı ise Tar ım ve Köy İşleri Bakanlığınca yayımlanmış olan tebliğ çerçevesinde ruhsatlandırılmaya başlanmıştır. Hayvan kesim yerleri, mezbahalar ile parçalama, soğuk depo, et ürünleri üretim tesisleri yine 3285 sayılı HSZK ve 560 say ılı G ıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararname kapsamında çıkarılan yönetmeliklere göre Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü ile İl ve İlçe Müdürlüklerince kontrol edilmektedir. Hayvan Sağlığı ile ilgili hizmetlerin yürütülmesindeki temel kanun 1986 y ılında yürürlüğe giren Hayvan Sağlığı ve Zab ıtası Kanunudur. Bu kanun kapsam ında çıkarılmış çok say ıda yönetmelik, talimat ve tebliğ bulunmaktadır. Bunlar; Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Yönetmeliği (1989), Kırmızı Et ve Et Ürünleri Üretim Tesislerinin Kuruluş, Açılış, Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik (2000) Veteriner Hekim Uzmanlık Yönetmeliği (1995), Hayvan Pazarlarının Ruhsatlandırma ve Denetleme Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ (2000),

3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zab ıtası Kanunu’nun 4 üncü Maddesine göre Tespit Edilen İhbarı Mecburi Hastalıklar Hakkında Tebliğ (1998), Geviş Getiren Büyükbaş Hayvanlar ın Tanımlanması, Tescili ve İzlenmesi Yönetmeliği (2000). Ülkemizde, uzun yıllar kurbanlık hayvanların alımı, satımı, kesimden önce ve sonra muayenesi yasal uygulamaların dışında bırakılmıştır. Bu nedenle kurban bayramında pazarlanan ve kesilen hayvanlar, hastalıkların yayılması bak ımından önemli bir sakınca oluşturmakta idi. Ancak Bakanlar Kurulu’nca 24/10/2001 tarihinde “Kurban Hizmetlerinin” Diyanet İşleri Başkanlığınca Yürütülmesi kararlaştırılmıştır. Bu karar ile; kurban bayramında ibadet maksadıyla kurban kesmek isteyen vatandaşların kurbanlarını dini hükümlere, sağlık şartlarına ve çevre temizliğine uygun bir şekilde bizzat kesmelerine veya vekalet yoluyla kestirmelerine yardımcı olmak ve kurban kesilecek yerleri belirlemek için gerekli usul ve esasları düzenlenmiştir. Bu ülkemiz adına sevindirici bir başlangıç olup iyi bir düzenleme ve eşgüdümle vatandaşların kurbanlarını dini hükümlere, sağlık şartlarına ve çevre temizliğine uygun şekilde kesmelerine yardımcı olacakt ır. Kurban Hizmetleri Komisyonunu ; kurban kesimiyle ilgili yapmak üzere, illerde vali veya görevlendireceği bir vali yardımcısının, ilçelerde kaymakamın başkanlığında, müftülük, sağlık müdürlüğü veya sağlık grup başkanlığı, tarım müdürlüğü, çevre müdürlüğü (teşkilatı varsa), belediye ve Türkiye Diyanet Vakfı temsilcilerinden oluşan bir “Kurban Hizmetleri Komisyonu” kurulacaktır. Komisyonun sekretarya görevini müftülük yapar. Komisyon kararları mülki amirin onay ı ile yürürlüğe girer. Bu komisyon; Kurban satış ve kesim yerlerini mevcut mezbahalar ı da dikkate alarak tespit etmek ve kurbanlar ın eziyet verilmeyecek şekilde kesilmesi için gereken tedbirleri almak, Kurban kesim yerinde yeterli sayıda din görevlisi, veteriner hekim, kasap ve yardımcı personel temin etmek ve kurbanları ehil kimselerin kesmesi için gereken tedbirleri almak, Kurban satış ve kesim yerlerinde belediyeler taraf ından, kurban kesimi için gerekli alt ve üst yapının tesisi ile kurban atık ve çöplerinin toplanıp satış ve kesim yerlerinin temizletilmesini sağlamak, Görevlerini yerine getirecektir. Belediyelerin sorumlulukları Belediye, ortak maddi ve manevi yarar, ortak an ı ve gelenekler etraf ında toplanmış olan insanlar bütünüdür. İyi işledikleri ve kendilerinden beklenilen hizmetleri verebildikleri takdirde beldelerinin halkının sosyal dayanışmasını sağlayan, demokratik olgunluğunu geliştiren, çeşitli düşünce ve çıkarlar arasında denge ve uyum sağlayarak huzur ve ahengi kuran bir kurumdur.

…