Kükürt dioksit (SO2), doğal olarak yanma, volkanik aktiviteler veya deniz suyundan yayılan gazlar gibi doğal kaynaklardan ortaya çıkabilir. Ayrıca, sanayide de üretilebilir ve gıda endüstrisinde de yaygın olarak kullanılır. Bu makalede, kükürt dioksitin ne olduğu, yiyeceklerde neden ve nerelerde kullanıldığı, zararları ve gıdalarda SO2 tayininin nasıl yapıldığı ele alınacaktır.

Kükürt Dioksit (SO2) Nedir?

Kükürt dioksit (SO2), kimyasal formülü SO2 olan, renksiz, keskin bir kokuya sahip bir gazdır. Hava kirliliğine neden olabilen bu gaz, atmosferde kükürt trioksit (SO3), hidrojen sülfür (H2S) ve sülfürik asit (H2SO4) gibi bileşiklerle tepkimeye girerek asit yağmurlarına neden olabilir.

Yiyeceklerde Kükürt Dioksit Neden ve Nerelerde Kullanılır?

Gıda endüstrisinde kükürt dioksit, antimikrobiyal özellikleri nedeniyle bir koruyucu olarak kullanılır. Özellikle şarap, bira, sirke, meyve suyu, kuru meyve, kuruyemiş, patates ve konserve sebzeler gibi gıdaların bozulmasını önlemek için kullanılır. Ayrıca, bazı yiyeceklerde renklerini ve tazeliklerini korumak için de kullanılır. Örneğin, kuru meyveler, beyaz şaraplar, meyve suları, kurutulmuş patates ve balık ürünleri gibi yiyeceklerde sıklıkla kullanılır.

Kükürt Dioksit Zararları Nelerdir?

Kükürt dioksitin yüksek konsantrasyonları, solunum yolu problemleri, göz tahrişi, astım ve bronşit gibi sağlık sorunlarına neden olabilir. Ayrıca, SO2, birçok insan için alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bazı araştırmalar, düşük seviyelerde bile olsa uzun süreli maruziyetin kansere neden olabileceğini göstermiştir. Bu nedenle, gıda endüstrisinde kullanımı sıkı bir şekilde düzenlenmektedir.

Gıdalarda SO2 Tayini Nasıl Yapılır?

Gıda endüstrisinde sıklıkla kullanılan kükürt dioksit (SO2), birçok gıda maddesinin korunması ve raf ömrünün uzatılması için kullanılan bir katkı maddesidir. Ancak, yüksek konsantrasyonlarda tüketilmesi insan sağlığı için zararlı olabilir. Bu nedenle, gıdalarda SO2 konsantrasyonlarının belirlenmesi önemlidir. Bu makalede, gıdalarda SO2 tayini için kullanılan yöntemler hakkında bilgi verilecektir.

Gıdalarda SO2 Tayini Yöntemleri

1. İyon Seçici Elektrot Yöntemi (ISE)

İyon seçici elektrot yöntemi, gıdalarda SO2 konsantrasyonlarının ölçülmesi için en yaygın kullanılan yöntemdir. Bu yöntem, SO2’nin sulu çözeltilerindeki iyonik aktivitesini ölçer. İyon seçici elektrot, bir elektrot çifti oluşturarak çalışır. Bir elektrot, kalibrasyon tamponu veya standart çözelti içinde yer alırken, diğer elektrot numune çözeltisinde yer alır. Elektrotlardan biri SO2 iyonlarına seçici olarak yanıt verir ve bu yanıt, bir voltametre aracılığıyla ölçülür.

2. Enzimik Yöntem

Enzimik yöntem, gıdalarda SO2 tayini için alternatif bir yöntemdir. Bu yöntemde, SO2, sulu çözeltilerde bulunan aldehitleri oksitleyen bir enzim olan aldehit oksidaz ile reaksiyona girer. Bu reaksiyon sonucunda, enzimin etkisi altında üretilen H2O2 miktarı, bir spektrofotometre aracılığıyla ölçülür.

3. Gaz Kromatografisi

Gaz kromatografisi, gıdalarda SO2 konsantrasyonlarının ölçülmesi için bir başka yaygın kullanılan yöntemdir. Bu yöntemde, gıdalardaki SO2, önceden toplanmış bir gaz örneğinde ölçülür. Gaz örneği, bir gaz kromatografıda analiz edilir ve SO2 konsantrasyonu hesaplanır.

Gıdalarda SO2 tayini için bu yöntemlerden herhangi biri kullanılabilir. Ancak, en doğru sonucu elde etmek için, örneğin türüne ve matrisine bağlı olarak en uygun yöntem seçilmelidir.

Kaynakça:

1. Kocabaş, E. E., & Uncu, Ö. (2015). Gıda endüstrisinde koruyucu olarak kullanılan kükürt dioksitin insan sağlığına etkileri.

2. Akgül, A., Yıldız, G., & Demir, N. (2005). Bazı Gıdalarda Kükürt Dioksit Kullanımı ve Ölçümü. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 2(2), 53-58.

3. Şimşek, Ş., & Coşkun, S. (2005). Sulu Çözeltilerde Kükürt Dioksit İçin İyon Seçici Elektrot Geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11, 1-11.

4. Şahin, H., & Öztürk, İ. (2006). Enzim Yöntemi ile Kükürt Dioksit Tayini. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(1), 44-50.

5. Özdemir, M. (2010). Gıda Analizleri. Nobel Akademik Yayıncılık.

6. Gökmen, V., & Serpen, A. (2011). Gıda Kimyası ve Analizi. Nobel Akademik Yayıncılık.

7. Durlu-Özkaya, F., Şahan, Y., & Başkan, K. S. (2014). Gıdalarda Kükürt Dioksit (SO2) Tayini. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 29(2), 311-316.

8. AOAC (Association of Official Analytical Chemists) International. (2006). Official Methods of Analysis of AOAC International (18th Ed.). AOAC International.

9. Kocabaş, E. E., & Uncu, Ö. (2015). Gıda endüstrisinde koruyucu olarak kullanılan kükürt dioksitin insan sağlığına etkileri. Akademik Gıda, 13(1), 73-83.

10. Özkan, G., & Yılmaz, S. (2018). Gıdalarda kükürt dioksit tayini yöntemleri. Gıda Bilimi ve Teknolojisi Dergisi, 5(1), 37-44.

11. Şanlıer, N. (2016). Kükürt dioksit ve gıda endüstrisinde kullanımı. Gıda Mühendisliği Dergisi, 1(1), 28-36.