KİŞİSEL HİJYEN
BURSA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
EĞİTİM ŞUBESİ
2005
HİJYEN: Bir sağlık bilimi olup, temel ilgi alanı sağlığın korunması ve sürdürülmesidir.
KİŞİSEL HİJYEN: kişilerin kendi sağlığını korudukları ve devam ettirdikleri özbakım uygulamalarıdır.
Kişisel temizlik, sağlıkla yakından ilgilidir.
Pek çok hastalık mikrobunun temiz olmayan kişilerde kolayca yerleştiği bilinmektedir.
Sağlığın korunması için düzenli bir şekilde saç, vücut, ağız ve dişlerimizin temizlenmesi ve giyeceklerin sık yıkanması gereklidir.
KİŞİSEL HİJYENİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Kültür
Sosyal – Ekonomik Durum
Aile
Kişilik
Hastalık
HİJYENİK UYGULAMALARIN AMAÇLARI
Vücut salgılarının, atıklarının ve geçici mikroorganizmaların vücuttan uzaklaştırılması yoluyla temizliği sağlamak.
Bireyin rahatlamasını, dinlenmesini, gevşemesini ve kas gerilimini azaltmak.
Vücuttaki kötü kokuları (ter kokusu) gidermek.
Bireyin genel görünümünü olumlu hale getirmek, kendine olan güvenini arttırmak.
Deri sağlığını sürdürmek ve geliştirmek. (Örneğin, ılık ve sıcak banyolar deride kan dolaşımını arttırarak derinin beslenmesini sağlar.)
EL HİJYENİ
Hastalık yapan mikroorganizmalar kişiden kişiye en çok eller yolu ile bulaşmaktadır.
Hijyenik el yıkamanın amacı, eller üzerinde bulunan geçici bakterilerin tamamını, kalıcı bakterilerin ise bir kısmını ellerden uzaklaştırmaktır.
Eller; yemeklerden önce ve sonra, pis ve pis olması muhtemel eşyaya dokunduktan sonra, tuvaletten sonra, uykudan önce ve kalktıktan sonra mutlaka su ve sabunla iyice yıkanmalı, durulanmalı ve çok iyi kurulanmalıdır En iyi el yıkama işlemi bol suda ve sabunla, bilekleri de içine alacak şekilde avuç içi, parmak araları, parmak uçları ve özellikle tırnak dipleri iyice temizlenecek şekilde olmalıdır. Yıkama ve durulama sonrasında nemli kalmaması için temiz bir havlu ile kurulanmalıdır.
El yıkama süresi, saatin tik taklarına uyarak en az 10 a kadar sayarak belirlenir.
TIRNAK BAKIMI ve HİJYENİ
Haftada bir kez el ve ayak tırnakları kısa ve yuvarlak şekilde kesilmelidir. Tırnak uçlarının altında bir çok mikrop kolayca yerleşip üreyebilir. Bu nedenle, tırnak diplerinin temizliği çok önemlidir.
Ayrıca, tırnak kesim ve bakımında kullanılan aletlerin kişiye özel olması bazı bulaşıcı hastalıkların (Örneğin AIDS) önlenmesinde önemli rol oynar. Tırnak cilaları, ojeler ve oje çıkarıcılar mümkün olduğunca kullanılmamalıdır. Çünkü, bu maddeler tırnaklarda kuruluğa ve tırnağın kat kat ayrılmasına, kırılmasına neden olurlar. Eller ve tırnaklar, iyi bir el losyonu ile yağlanarak, kuruması önlenmelidir.
DERİ HİJYENİ
DERİYİ TEMİZLEMEK,
ARTIKLARI ATMAK,
DOLAŞIMI UYARMAK,
KİŞİYİ RAHATLATMAK
AMACIYLA DERİNİN YIKANMASIDIR.
Sabun ve 37-38 derece suyla yapılan banyo kir ve salgıların temizlenmesini sağlar.
Olabilirse her gün, değilse haftada 3, en az haftada 1 kez banyo yapılmalıdır.
AĞIZ HİJYENİ
Diş ve diş etlerinin temizlenmesi, ağzın bol su ile çalkalanması, diş etlerinin uyarılması ağız bakımı ile sağlanır. Ağız bakımına dikkat edilmediği takdirde ağız kokusu, diş eti rahatsızlıkları, çiğneme güçlüğü ve hazımsızlık görülür, Ağız bakımında amaç, ağzın tüm organizmalardan temizlenmesi değil, daha çok birikmiş yiyecek artıklarının temizlenmesidir. Dişler günde en az iki kez 3 dakika süre ile florlu diş macunu ile tüm diş yüzeyini kapsayacak şekilde fırçalanmalıdır. Fırçalama işlemi yemekten sonra ilk yirmi dakika içinde yapılmalıdır. Dişlerin arasındaki artıkları ve plakları temizlemek için diş ipi kullanılmalıdır. Diş temizliğinde kullanılacak fırçaların sapı elde rahat tutulabilecek biçimde olmalı, fırça ağız içinde bütün alanlara rahatça ulaşabilmeli, fırçanın kıllarının naylondan yapılmış ve yumuşak olması da önemlidir. Kılların sert olması diş etinde travmalara ve diş eti enfeksiyonlarına neden olabilir. Şekerli ve karbonhidratlı besinlerin yenmesinden sonra ağzın su ile çalkalanması ya da biraz su içilmesi de diş çürüklerinin oluşumunu azaltabilir. Dişlerde çürük olmasa bile 6 ayda bir diş muayenesi yaptırılmalıdır.
AYAK HİJYENİ
Ayak sağlığı için hem temizlik kurallarının uygulanması, hem de uygun bir ayakkabı seçimi önem taşır. Ayakların her gün yıkanması ve yıkandıktan sonra, özellikle parmak aralarının iyice kurulanması gerekir. Aksi halde nemli ortam mantar enfeksiyonlarının gelişmesine neden olur. Ayak tırnakları da düzenli aralıklarla kesilmelidir, ancak tırnak batmasını önlemek için düz kesilmesi önerilmelidir. Uygun ve rahat bir ayakkabı ayak sağlığı için önemlidir.
Ayağa tam uyan bir ayakkabı; parmakları sıkmamalı, topuğu sıkıca tutmalı ve ayak kemerini iyice desteklemelidir. Ayakkabının ökcesi geniş olmalı ve çok yüksek olmamalıdır. Eğer ayakkabı uygun değilse ayakta nasır, ayak tabanında kalınlaşmalar, baş parmakta eğrilik ve tırnak hipertrofisi (büyüme-kabalaşma) oluşabilir.
SAÇ HİJYENİ
Saçların temizliği sağlığı etkiler. Çünkü bazı enfeksiyon etkenleri ve parazitler, kirli saçlara ve o bölgedeki deriye daha kolay yerleşir. Saçların her gün, olası değilse günaşırı, en az haftada 2 kez yıkanması gerekir. Saçlı deri yağlı ise, daha sık yıkanmalıdır. Saçların sağlıklı görünümü beslenme ile ilgilidir. Saçlar kökleri ile beslenir. Taramak, fırçalamak, parmak uçları ile masaj yapmak kan basıncını hızlandırır ve saçları beslemiş olur.
Kepeklenme; Kirli ve yağlı ölü saç hücreleridir. iyi saç bakımı ile önlenmezse hekime danışmak gerekir.
Saç dökülmesi; yaş, hormon ve irsiyet ile ilgilidir. baştaki damarların uyarılması ve temiz tutulması gerekir.
Bitlenme, Bitin insan vücudunun saçlı ve saçsız derisine yerleşmesine denir.
Saç temizliğine ve bakımına dikkat etmeyen kişilerde bit oluşabilir. Çevredeki kişilere de bit bulaşabilir.
Tedavi edici şampuan ve losyonlar kullanılmalıdır.
Saçların boyanması ya da saça kimyasal maddelerin uygulanması saçın ve saçlı derinin sağlığını bozabileceği için bu tip uygulamalardan kaçınmalıdır.
PERİNE HİJYENİ
Perine, dış ortamla teması olmayan kapalı bir alan olduğundan vücudun en sıcak, en nemli ve en kirli bölgelerindendir.Çünkü, çeşitli vücut atıkları (ter, idrar) deri katları ve kıvrımları arasında birikir. Böylece, perine bölgesi mikropların yerleşip çoğalması için elverişli bir ortam oluşturur.
Perine hijyeni neden önemlidir?
Kadınlarda idrar kanalının kısa olması
Vajina ve anüsün birbirine yakın olması genital ve üriner sistem enfeksiyonlarının sık görülmesi
Adet dönemleri
Perinenin; önden arkaya doğru temizlenmesi gerekir. Bu son derece önemli bir kuraldır. iç çamaşırlarının her gün değiştirilmesi, çamaşırların beyaz, pamuklu ve kişiye özel olması,
Adet dönemlerinde; beyaz ve parfümsüz hijyenik bağların kullanılması Bağların sık sık değiştirilmesi gerekir. Ayrıca atıklar poşete konup çöp kutularına atılmalıdır.
Yine bu dönemde sık sık duş biçiminde banyo yapılması perine hijyeninin sağlanmasında son derece önemlidir
Vücuttaki istenmeyen tüylerin (koltuk altı ve kasık bölgesi) temizliğine dikkat edilmeli ve kısa aralıklarla alınmalıdır.
Çünkü tüylü bölgelerde nem oranı fazla olduğu için terleme sonucu nahoş kokular oluşmaktadır.
Bunu önlemenin en iyi yolu perine ve koltuk altı tüylerinin alınmasıdır.
KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI
Temizlik denilince sadece vücut temizliği veya konut temizliği anlaşılmamalıdır.
Yaşadığımız ve çalıştığımız, eğlendiğimiz her yerde sağlığımız açısından temizlik üzerinde ciddiyetle durulmalıdır.
Kirletilmiş çevreyi temizlemek zordur. Ama kirletmemek ve korumak daha kolaydır.
En az haftada bir defa banyo yapma, çamaşır ve giyecekleri sık değiştirme.
Haftada bir defa el ve ayak tırnaklarını kesme.
Yemeklerden önce ve sonra elleri su ve sabun ile yıkayıp kurulama.
Tuvaletten sonra elleri bol su ve sabun ile yıkayıp kurulamak.
Kadınlarda perine temizliği önden arkaya doğru yapılmalı ve kuru tutulmalıdır.
Akşamları yatmadan önce ayakların yıkanması, elbiselerin çıkarılıp pijama veya gecelik giyilmesi.
İşten veya okuldan eve gelindiğinde el, yüz ve ayakları yıkamak.
Günde en az iki defa diş fırçalamak.
Her gün saçları taramak. Sık sık uygun şampuanla yıkamak.
Yere düşen bir yiyeceği yememek.
Çiğ meyve ve sebzeleri yıkamadan yememek.
Açıkta satılan yiyeceklerin tüketilmemesi.
Kişi yanında sürekli kağıt mendil bulundurmalı.
Tuvaletleri temiz kullanmalı.
Çöpleri çöp kutusuna atmalı.

…