Kazlar insanlar tarafından evcilleştirilen ilk kümes hayvanı olarak bilinmektedir.
Kaz yetiştiriciliği ülkemizde çok fazla bilinmemekle birlikte dünya da pek çok ülkede önemli bir yer tutmaktadır.
Türkiye’de kaz yetiştiriciliği Doğu Anadolu bölgesi özellikle Kars ilinde, Orta Anadolu ve İç Ege bölgesi köylerinde yapılmaktadır.
Dünyada kaz yetiştiriciliği yapılan başlıca ülkeler; İngiltere, Kanada, ABD, Çin, Polonya, Çekoslovakya, Fransa, Bulgaristan ve Rusya’dır.
Bu ülkelerin çoğunda kazlar, karaciğeri ve tüyleri için üretilmektedir.
Kaz eti yüksek besleyici değeri yanında düşük yağ ve kolesterol içeriği bakımından sağlıklı bir et türüdür.
Kaz ciğeri ülkemiz için henüz önemli olmasa da dünyada sevilerek tüketilir.
Bunun dışında kaz yağı özellikle Kars ve çevresinde köy halkının kışlık yemeklik yağ ihtiyacını karşılamaktadır
Kazlar çok zekidirler, kolayca öğrenirler ve iyi bir hafızaya sahiptirler.
Büyüklük ve tip bakımından ördek ve kuğular arasında yer alırlar.
Yaşam süreleri 20-60 yıl arasında değişmektedir. Fakat yetiştiriciler tarafından bu kadar uzun süre elde tutulmazlar.
Elde tutulma süreleri yetiştirme tipine bağlı olarak değişir.
Eti için yetiştirilen kazlar 3-5 yıl elde tutulur iken geleneksel yetiştirmede bu süre 10 yıla kadar uzayabilir.
Kaz Yetiştirmenin Avantajları
1. Otlatılabilmeleri:
Kazlar iyi otlatılabilen hayvanlardır. Bu sayede yem giderlerinden %30 kadar tasarruf sağlanabilmektedir.
Çimleri en kısa kesen hayvanlardır ve hemen hemen tüm hayatlarını çayırlar üzerinde geçirebilirler.
Su kanatlıları sınıfına girseler de, su olmayan yerlerde de yaşamlarını sürdürebilmektedirler. Kazlar, birinci haftadan itibaren çayırlarda otlayabilirler. Ancak kuru otların olduğu alanları sevmezler.
2. Yabancı ot mücadelesinde kullanılabilmeleri:
Kazların diğer hayvanlardan en ayırt edici ve ilgi çekici yanı bitki tarımında yabancı otla mücadelede kullanılabilmeleridir.
Kazlar, genç yabani otları tanıyarak, esas bitkilere zarar vermeden yerler.
Böylece kazlar tarımsal ilaç kullanmadan endüstriyel bitkilerin yabancı ot mücadelesinde tarlalarda kullanılabilirler.
3. Dayanıklı olmaları:
Kazlar tavuklara oranla hastalıklara karşı dayanıklı hayvanlardır.
Tavuklarda %5-10 arası ölümler normal karşılanırken, kazların ölüm oranları %1-7 arasında olduğu bildirilmektedir.
Kazlarda yapılan ıslah çalışmaları henüz tavukçulukta ıslahın sınırlarını zorlayacak kadar olmadığından birçok hastalığa dayanıklıdır.
Bu nedenle kazlarda ıslah çalışması yapılırken hastalıklara dayanıklılık özelliklerini kaybetmemelerine özen gösterilmelidir.
4. Ekonomik olmaları:
Yetiştirilmeleri ve bakımları diğer kanatlılara göre kolay ve masrafsızdır.
Hastalıklara dayanıklı oluşları sayesinde ilaç masrafları ve ölüm oranın düşüktür.
Çok basit barınaklarda hatta zorunlu hallerde diğer hayvanların barınaklarının bir köşesinde kolaylıkla barınabilmektedirler.
Davranış Özellikleri
Kuş türleri arasında en zekisi olan kazların öğrenme yetenekleri yüksek ve hafızası iyidir.
Kendilerini korkutan hayvanları ve insanları unutmazlar.
Hatlar arasında üstünlük sağlamak için yapılan gagalama davranışları haricinde kendi aralarında oldukça barışçıldırlar.
Ayrıca kuluçka döneminde agressif ve saldırgan olabilirler.
Sürü içinde barışçıl davranışlar sürüde fazla miktarda erkek bulunması yada aşırı kalabalık durumunda bozulmaktadır.
Kazlar özellikle yaşlı olanlar monogamdırlar.
Yumurtadan çıkımda erkek kaz dişiye yardım eder.
Kuluçka süresince dişinin çevresinde nöbet tutar.
Yuvaları yada yavrularına yaklaşan insan, köpek ve yabani hayvanlara karşı saldırgandırlar.
Kaz sürüleri sadece erkek kazlardan oluşursa bu tür sürüde homoseksüel eğilim oluşmaktadır.
…