KAFEİN
HAZIRLAYANLAR Harun ÇOBAN Murat ALTINKAYA Soner SARUHAN
KAFEİN NEDİR?
Önemli fizyolojik etkileri olan alkoloid grubunun azotlu organik bir bileşiğidir. Kimyasal ismi trimethylxanthine dir ve formülü C H N O dir. 8 10 4 2 Tein, matein ve guaranin olarak da bilinir. Doğada doğal olarak bulunan bir maddedir. Karakteristik yoğun bir acı bir tadı vardır. |Erime noktası altında düşük sıcaklıklarda hemen süblimleşebilir. Suda bir miktar çözünmesine rağmen diklorometan, kloroform gibi organik çözücülerde oldukça iyi çözünür.
KAFEİNİN KİMYASAL YAPISI
KAFEİNİN ÜÇ BOYUTLU MOLEKÜL YAPISI
ÇAYDAN KAFEİN İZOLASYONU
%40 oranında çay yapraklarından sıcak su ile eksraktsiyonu yapılır. Bu işlemle çayda bulunan tanenler suya geçerler. |Kafeinin tanenden ayrılması için sodyum karbonat eklenir. Bu şekilde tanen asidik olduğu için bazik çözeltide kalır. Kafein bazik çözeltiden diklorometan ile çekilir. |Daha sonra süblimleşme veya kristallendirme yöntemi kullanılarak saflaştırılabilir.
GIDALARDA KAFEİN
Kahve çeşitleri ( 3mg dan 135 mg a kadar) Kola (46 mg) |Portakallı gazoz (40 mg) Gazoz (54 mg) Yeşil çay (25 mg) Poşet çay (25 mg) | Sütlü kakao (8 mg) Kahveli dondurma (85 mg) Bitter çikolata (31 mg)
KAFEİNİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ
Kaynama Noktası 238 C Erime Noktası 178 C Yoğunluğu 1.2 g/cm³ Volatilitesi 0.5% Buhar Basıncı 101 kPa @ pH 6.9 (1% ‘lik çözeltinin) Sudaki Çözünürlüğü 2.17% Buhar Yoğunluğu 6.7 g/m³ Moleküler Ağırlık 194.19 g/mol
KAFEİNİN BULUNDUĞU BİTKİLER
Kahve ağacları Çay bitkisi Kakao ağaçlarının tohumlarında Koka bitkisinin meyvesinde Paraguay çayı bitkisi
KAFEİNLİ İÇECEKLER
Filtre kahve 1 fincan 135-200 mg Espr esso 1 fincan 100 mg Cappuccino 1 fincan 100 mg Hazır kahve 150 cc 57 mg Türk kahvesi 1 fincan 57 mg Dekafeine kahve 150 cc 5 mg Demleme çay 175 cc 20 – 110 mg Ice Tea 330 cc 70 mg Hazır çay 200 cc 30 mg Kola 1 Kutu 30 – 56 mg Diyet Kola 1 Kutu 38 – 45 mg Kola dışı meşrubat 1 Kutu 50 mg Meyveli gazoz 1 Kutu 0 mg Çikolata 60 gram 10 – 50 mg
KAFEİNİN GIDALARDA KULLANIM AMACI
• Bazı besinlere ve içeceklere lezzet için kafein katılmaktadır.
• Örneğin;kolaya tat katması için katılır.
• Bazı alkolsüz içeceklere hafif acı bir tat kazandırır.
• Genelde hoşa giden bir koku verir.
• Hem şeker hem de düşük kalorili tatlandırıcılarla iyi uyum sağlar.
KAFEİNİN FARMAKOLOJİK ETKİLERİ
Farmakolojik etkileri kalıcı değildir genellikle birkaç saat içerisinde geçer. Kafein vücutta zamanla birikmez. Tüketildikten birkaç saat sonra vücuttan atılır.
KAFEİNİN ZARARLARI
Düzensiz ya da hızlı kalp atışı. Tansiyon Uykusuzluk,sinirlilik Mide rahatsızlığı Kan basıncında artış Vücut ısısında artma |Kasların uyumu ve zamanlamasını da güçleştirebilir Hamile kadınlarda düsük ve doğurganlık üzerine etkisi Vitamin ve mineral kaybı
KAFEİNİN FAYDALARI
Uyarma yeteneği Kafein, beyinde kan damarlarını daraltır; bu nedenle, bazı migren ağrısı tiplerini tedavi etmek ve merkezi sinir sistemini zayıflatan bazı ilaçları dengelemek için kullanılır. Sakinleştirici bir etkisi Dikkati artırır,yorgunluğu azaltır, Fiziksel, psikomotor ve intellektüel performansı arttırma Akciğerlere giden solunum yollarını rahatlatır ve astım krizlerini azaltıcı etkisi Bağırsakları yumuşatıcı etkisi
KAFEİN BAĞIMLILIK YAPAR MI ?
Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) göre ciddi madde bağımlılığında görülen fiziksel ve sosyal etkilerle kafein tüketiminde görülen etkilerin benzer olduğuna dair hiç bir kanıt yoktur. |Düzenli olarak yüksek miktarda kafein tüketen ve daha sonra kafein alımlarını hızla azaltan bazı kişilerde iki günden bir haftaya kadar süren baş ağrısı ve yorgunluk gibi geçici belirtilere rastlanabilmektedir. Her maddede olduğu gibi bazı kişilerin kafeine gösterdiği duyarlılık diğerlerine göre farklılık gösterebilir.
KAFEİNLİ GIDALAR TÜKETİLİRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Pek çok çalışmada, yetişkinler için güvenli olarak tüketilebilecek kafein miktarının günde 300 mg (yaklaşık 3-4 fincan kahve ya da 5-6 büyük bardak çay) olduğu belirtilmiştir. Kafeini, yüksek dozlarda ölüme de yol açabileceği unutulmamalıdır. Öldürücü dozu 10 gramdan fazladır ve buna ardı ardına 80-100 fincan kahve içmeyle ancak ulaşılabilir. 150 ml filtre kahvede 60-150 mg kafein vardır.Bunun için filtre kahve yerine granül kahve tercih edilebilir. Alkollü içeceklerle birlikte kesinlikle alınmamalıdır. Günlük 400-500 mg dan fazla tüketilmemelidir.
…