Enerji Metabolizması ve Fiziksel Aktivite
Esas kaynak: Güneş enerjisi
SERBEST ENERJİ (Kullanılan enerji)
POTANSİYEL ENERJİ (Depolanan enerji)
ENERJİNİN BİRİMLERİ
Kilokalori (kkal)
Kilojoul (kj)
1 kkal=4.184 kj
1 kj= 0.239 kkal
BESİNLERİN ENERJİ DEĞERİNİN SAPTANMASI
Kalorimetre ile ölçüm,
Proksimet analizler,
Besin enerjisinin hesaplaması,
Besin bileşim cetveli…
1. BOMBA KALORİMETRE
Dr. ATWATER 1900’lü yıllarda USA’da geliştirmiş, 1947’de “Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü Uzmanlar Kurulunda” kabul edilmiştir.
Besinlerin yanma sonucunda verdiği enerjiyi ölçmede kullanılır.
Besinden yaklaşık 1 g örnek alınır.
Bomba kalorimetre, yüksek basınçlı oksijen ile doldurulur.
Örnek kıvılcım oluşturan elektrik akımı ile yakılır.
Yanan besin ısı oluşturur, ısı etrafı su ile çevrili olan termometrenin derecesini artırır.
Bomba kalorimetre ile besinlerin brüt enerjisi ölçülür.
Gerçekte insan vücudunda enerji kullanımı, bomba kalorimetreden daha azdır.
Nedenleri:
Vücutta proteinin metabolizması sonucunda oluşan üre, amonyak ve az miktarda nitrojen bileşikleri böbreklerden idrarın bileşiminde atılır. Oysa bomba kalorimetrede bunlar yanar.
Brüt ve net enerji arasındaki farklılık, sindirim ve emilimden kaynaklanmaktadır.
Eleştiriler:
Diyette sindirilemeyen karbonhidrat miktarı arttıkça, metabolize enerji azalır.
Besin ögelerinin sindirimi tek başına ele alınmıştır, oysa sindirimde besin ögeleri birbirini etkiler.
Sindirimde bireysel ayrıcalıklar söz konusudur.
Yiyeceklere uygulanan pişirme yöntemleri sindirilebilirliği etkiler.
Posa; protein ve yağların sindirimini azaltarak dışkı ile enerji kaybını artırır.
Emilim bozukluğunda da enerji kaybı artar.
Proteinlerin NH2 grubundan dolayı oluşan 1.25 kkal/g kayıp, yalnız azot dengesi sağlayabilen yetişkinler için doğrudur.
Büyüme döneminde azot birikimi olduğundan idrarla atım azalır.
Diyetteki protein, yağ, karbonhidrat oranları büyüme için gerekli metabolize enerjiyi etkiler.
Diyet proteini arttıkça daha çok enerji ısı olarak kaybolur. Proteini yetersiz yemekle dışkı ile yağ atımı artarak enerji kaybı oluşur.
BESİNLERİN ENERJİ DEĞERİNİN SAPTANMASI
Kalorimetre ile ölçüm,
Proksimet analizler,
Besin enerjisinin hesaplaması,
Besin bileşim cetveli…
2. PROKSİMET ANALİZLER
Protein Kjeldahl Yöntemi
Yağ Soxhelet Yöntemi
Kül (mineral maddeler veya organik öğeler)
Besin 6000C’ ye kadar tamamen yakıldıktan sonra kalan kısımdır.
…