ÇAY SEKTÖRÜNDE DEĞER ZİNCİRİ

Prof. Dr. Osman KARAMUSTAFA

RİZE TARİHİNDE İKİ ÖNEMLİ KIRILMA NOKTASI

1917 Ekim Devrimi: Sarp Sınır Kapısının Kapanması

1938 Plânlı Çay Tarımının Başlaması

SEKTÖRÜN KURUMSAL GELİŞİMİ

A. Devlet Tekeli Dönemi (1924-1984)

1.Kurumsal Yapıdan Yoksun Dönem (1924-1937)

2. İlk Çay Teşkilatı ve DZİK (1940) Dönemi (1938-1948)

3. TEKEL Dönemi (1949-1973): Çayın tarımından Tarım Bakanlığı, sanayisinden TEKEL sorumlu

4. ÇAYKUR Dönemi (1973–1984): Çayın hem tarımından hem de sanayisinden ÇAYKUR sorumlu

B. Çaykur ve Özel Sektörün Birlikte Faaliyeti (1984 +)

ÇAYDA ÖZEL SEKTÖR

1984’ten 1993’e kadar 312 yaş çay işleme fabrika ve tesisi kurulmuş,

1999’a gelindiğinde, kurulan 144 fabrika veya tesis kapanmış,

Geriye 168 yaş çay işleme birimi kalmıştır.

Halen 150 civarında fabrika veya tesis faaliyet göstermektedir.

DÜNYA ÇAY ÜRETİMİ VE TÜRKİYE

TÜRK ÇAY SEKTÖRÜ

205,000’den fazla küçük çay üreticisi mevcuttur.

Toplam yıllık kuru çay üretimi 235,000 tona ulaşmaktadır.

Toplam organik çay üretimi yaklaşık 350 ton ve ve yeşil çay üretimi 116 tondur.

İç piyasada toplam tüketim 250,000 tonun üzerindedir (ithal ve kaçak çay tüketimi dahil).

Türkiye’ye çay ithalatında 145% ithalat vergisi vardır.

YAŞ ÇAY FİYATLARI

YAŞ ÇAY TOPLAMA ÜCRETLERİ

ÇAY MALİYETİNDE YAŞ ÇAY AĞIRLIĞI

ÖNERİLER

Çayda daha yüksek katma değer elde etmek için yaş çay kalitesinin yükseltilmesi gerekir.

Sektörde daha kaliteli üretim sağlamak için, kuru çayın kalitesine göre fiyatlanacağı Çay Borsası kurulmalıdır.

Organik çay üretimi çay üretim bölgesinin tamamına yayılmalıdır.

Özel ve pahalı çaylar üretilerek, elit ve yüksek fiyatlı ürünler ortaya çıkarılmalıdır.

Tüm sistemi organize eden, yapılandıran ve denetleyen bir üst kurul oluşturulmalıdır.

…