Campylobacter gram negatif, spiral şekilli ve mikroaerofilik bir bakteridir. Oksidaz pozitif özellik gösteren bu bakteri tek ya da bipolar flagella sayesinde hareketlidir. Bu cinse ait en önemli tür gıda zehirlenmesine neden olan Campylobacter jejuni ’dir.
Campylobacter jejuni ve Campylobacter coli insan için hastalık yapıcı etki göstermektedir.
Campylobacter fetus ise sığır ve koyunlarda düşüklere neden olmaktadır ve insanlar için de patojendir.
Hastalık Belirtileri :
Campylobacteriozis Campylobacter’in neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu enfeksiyonda ;
ishal (dışkıda kan ya da mukus bulunabilir),
Ateş
mide krampları
mide bulantısı
kusma ve dizanteri görülmektedir ve beş yaş altı çocuklarda ve gençlerde daha yaygın olarak görülmektedir. Ancak hastalığın belirtileri yaşlılarda ve başka rahatsızlıkları olan kişilerde çoğunlukla daha şiddetli olmaktadır. Bakterinin ağız yoluyla alınmasının ardından hastalık genellikle iki ve beş gün sonra ortaya çıkar. Campylobacter bakterisi, kümes hayvanları, kuşlar, sığırlar ve köpek/kedi yavruları gibi evcil hayvanlarda bulunur. Campylobacter çoğunlukla çiğ ette, özellikle kümes hayvanlarının etinde bulunur. Yiyeceklerin yetersiz pişirilmesi ile enfeksiyon ortaya çıkabilmektedir.
Gıda mikrobiyolojisinde Salmonella ile birlikte kayda geçmiş en fazla hastalığa yol açan gıda kaynaklı patojenlerdir. ISO 10272’ye göre analizi temel olarak 41,5oC’da zenginleştirme, selektif katı besiyerine sürme şeklinde yapılan var/yok testidir. Campylobacter analizi yapılacak gıda dondurulmamalı, gerekli ise buzdolabı sıcaklığında tutulmamalı, olanaklar ölçüsünde hızla analizi yapılmalıdır.
Campylobacter jejuni ; Spirillaceae familyasına ait, gram-negatif, mikroaerofilik, ince, kavisli, kıvrık ve hareketli çubuk şeklinde bir bakteridir. Hassas bir bakteridir ve %21 oksijen, kurutma, ısıtma, dezenfektanlar, asidik ortamlar gibi çevresel strese karşı duyarlıdır. Mikroaerofilik olmasından dolayı optimum üreme koşulları için %3-5 oksijene ve %2-10 karbondioksite ihtiyaç duyar (kapnofilik-karbondioksit seven bir bakteridir). Gelişebildiği sıcaklık aralığı 30-47oC’dir ve optimum gelişme sıcaklığı 42-45oC’dir. Bu bakteri önemli bir enterik patojen olarak adlandırılmaktadır. Avrupa’daCampylobacter jejuni bakteriyel ishal hastalığının baş nedeni olmuştur. Shigella spp ve Salmonella spp birleşiminden bile daha fazla hastalığa neden olmaktadır. Amerika’da ve Avrupa’da sağlıklı bireyler tarafından Campylobacter jejuni’nin taşınmamasına rağmen, sıklıkla sağlıklı sığır, tavuk, kuş ve hatta sineklerden izole edilmektedir. Bazen de akarsu ve havuz gibi klorlanmış su kaynaklarında bulunmaktadır. Campylobacter jejuni’nin patojenik mekanizmalarından dolayı çalışmalar sürmektedir, patojenik suşların patojenik olmayan suşlardan ayırt edilmesi son derece zordur. Bununla beraber, tavuklardan izole edilenlerin patojen olduğu gözlenmiştir. Campylobacter jejuni’nin neden olduğu hastalığa campylobacteriosis denir. Bu hastalıklar ayrıca Campylobacter mide iltihabı veya bağırsak iltihabı olarak da bilinmektedir. Campylobacter jejuni enfeksiyonu ishale neden olabilir, bu ishal sulu veya yapışkan olabilir ve kan içerebilir ve fekal lökosit (beyaz hücreler) içerebilir. Diğer belirtileri sıklıkla, ateş, karın ağrısı, bulantı, baş ağrısı ve kas ağrısıdır. Çoğunlukla hastalık, kontamine gıdanın veya suyun tüketiminden 2-5 gün sonra ortaya çıkar. Genellikle hastalık 7-10 günde son bulur, fakat kötüye gitme olayları da seyrek değildir (yaklaşık durumların %25’i). Çoğu enfeksiyon kendi kendine son bulur ve antibiyotikle tedavi edilmezler. Bununla beraber, eritromisin ile tedavi enfeksiyonlu insanın bakteriyi dışkısıyla atma süresini kısaltır. A.B.D.’de okullarda yapılan bir araştırmada Campylobacter jejuni’nin Salmonella’dan 10 kat, Shigella’dan ise 46 kat daha fazla oranda izole edildiği bildirilmiştir. Campylobacter jejuni’nin enfektif dozu düşüktür. İnsanlarda enfeksiyona neden olabilen en düşük hücre sayısının 500 civarında olduğu bildirilmiştir. İnsan beslenme çalışmaları 400-500 bakterinin bazı bireylerde hastalığa neden olduğunu göstermiştir, fakat bazı kişilerde ise çok daha fazla sayıda bakteri gerekmektedir. Gönüllü insanlarda beslenme çalışmaları göstermiştir ki, insan vücudunun hassaslığı da bir miktar enfektif dozu etkilemektedir. Campylobacter jejuni ısıya duyarlı ve ishale neden olan toksin üretmektedir. Campylobacter jejuni sıklıkla çiğ tavuğu kontamine eder. Araştırmalara göre perakende olarak satılan tavukların %20-100’ü kontamine olmuştur. Birçok sağlıklı tavuğun bağırsak sisteminde bu bakteriyi taşıması artık şaşırtıcı bulunmamaktadır. Çiğ süt de enfeksiyon kaynağıdır. Çiftliklerde sıklıkla bakteri, sağlıklı sığırlar ve sinekler tarafından taşınmaktadır. Klorlanmamış sular da enfeksiyon kaynağı olabilmektedir. Bununla beraber, tavuğun uygun biçimde pişirilmesi, sütün pastörizasyonu ve içme suyunun klorlanması ile bakteri öldürülebilir.
ANALİZ YÖNTEMİ:
Kullanılacak malzemeler:
— Bolton Selective Enrichment Broth
— Bolton Broth Selective Supplement
— CCDA, Modified (mCCDA)
— CCDA Selective Supplement
— Campylobacter Selective Agar
— Campylobacter Selective Supplement
— Anaerobik İnkübasyon Gereçleri
İşlem:
Gıda örneği, mikrobiyolojik analiz kurallarına uyularak laboratuara getirilir. 25 gram katı gıda 250 mL vida kapaklı cam şişede hazırlanmış 225 mL Bolton Broth besiyerine ilave edilir. Campylobacter mikroaerofilik bir bakteri olduğu için homojenizasyon sırasında aşırı oksijen teması bakteriye zarar vererek sahte negatif sonuçlara neden olur. Bu nedenle blender kullanılmasından olabildiğince kaçınılmalıdır. Eğer vida kapaklı cam şişe yerine erlen kullanılıyorsa inkübasyon mikroaerofil koşullarda yapılmalıdır.
Şişe önce 37oC’da 4 saat, sonra 41,5oC’da 42–44 saat süre ile inkübasyona bırakılır. Bu süre sonunda mCCDA ve Campylobacter Selective Agar besiyerlerine sürme yapılır ve petri kutuları 41,5oC’da 24–48 saat süre yine mikroaerofilik ortamda inkübe edilir. İnkübasyonun ilk 24 saatinde petri kutuları incelenir, tipik koloni görülmemesi durumunda inkübasyona 24 saat daha devam edilir.
mCCDA besiyerine grimsi, düz, ıslak görünümlü ve yayılma eğiliminde olan koloniler ile Campylobacter Selective Agar besiyerinde gelişen gri-kahverengi berrak zonlu koloniler Campylobacter jejuni ve Campylobacter coli olarak değerlendirilir.
